Δικηγόρος που μεσολάβησε στην απελευθέρωση κοριτσιών Chibok κερδίζει το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν 2017
O Mustapha μαζί με τρία από τα παιδιά του κάθονται στον κήπο του σπιτιού τους δίπλα στο πρώτο από τα δύο σχολεία που ίδρυσε για ορφανά παιδιά στο Maiduguri που μαστίζεται από συγκρούσεις, στην επαρχία Borno της Νιγηρίας. © UNHCR/Rahima Gambo
Το ίδρυμα του Zannah Mustaphaπαρέχει εκπαίδευση σε ορφανά παιδιά και κρίσιμη βοήθεια σε γυναίκες που έχασαν τους άντρες τους στις ταραχές στη βορειοανατολική Νιγηρία.
Μια ξεθωριασμένη επιγραφή έξω από το σχολείο Future Prowess Islamic Foundation School γράφει: «Σε αυτό το σχολείο κάθε παιδί μετράει».
Αυτό είναι το σύνθημα που χαρακτηρίζει τον ιδρυτή του Zannah Mustapha. Έναν γλυκομίλητο δικηγόρο 58 ετών, που ανακηρύχθηκε ο φετινός νικητής του Βραβείου Προσφύγων Νάνσεντης Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.).
«Εδώ, κάθε παιδί έχει αξία ανεξάρτητα από τη θρησκεία, την καταγωγή ή την κουλτούρα του. Ο στόχος μας είναι να αλλάξουμε τη ζωή τους προς το καλύτερο», μας λέει.
Από δικηγόρος που ήταν, ο Mustapha ασχολήθηκε με τα ακίνητα ως μεσίτης και ίδρυσε το 2007 ένα σχολείο για ορφανά και ευάλωτα παιδιά. Τον ανησυχούσε ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός παιδιών στους δρόμους της πρωτεύουσας της επαρχίας Borno, το Maiduguri, που αποτελεί το επίκεντρο μιας εξέγερσης στην οποία εκτιμάται ότι 20.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και περίπου 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί.
Φοβόταν ότι η αυξανόμενη έλλειψη ασφάλειας και η επακόλουθη στρατιωτική καταστολή δημιουργούσαν μια γενιά παιδιών χωρίς εκπαίδευση και ότι αυτό με τη σειρά του θα προκαλούσε ακόμα περισσότερα προβλήματα σε μια από τις πιο φτωχές περιοχές της χώρας.
«Υπήρχαν παντού παιδιά που τριγυρνούσαν ολομόναχα στους δρόμους», λέει ο Mustapha. «Χωρίς εκπαίδευση τι θα τους συμβεί; Σκεφτόμουν τι θα συνέβαινε στην κόρη μου αν εγώ πέθαινα. Ποιος θα πλήρωνε για την εκπαίδευσή της; Τότε συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να κάνω κάτι.»
«Όταν ήμουν νέος μεγαλώνοντας δεν είχαμε τέτοια φαινόμενα. Οι συγγενείς αναλάμβαναν τη φροντίδα των ορφανών. Όμως αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο.»
Με τη βοήθεια και την υποστήριξη κάποιων φίλων με τους οποίους έπαιζε συχνά πινγκ – πονγκ, το αγαπημένο του χόμπι, αποφάσισε να δημιουργήσει το ίδρυμα Future Prowess Islamic Foundation, που θα στέγαζε ένα σχολείο και άλλες φιλανθρωπικές δομές για τα θύματα όλων των πλευρών της σύγκρουσης.
Δείχνοντας μια δενδρόφυτη γωνιά ενός συγκροτήματος 6.000 τ.μ., αποτέλεσμα μιας πετυχημένης μεσιτικής διαπραγμάτευσης, μας λέει: «Εδώ παίζαμε πινγκ-πονγκ, αλλά αποφάσισα ότι δεν χρειαζόμουν τόσο χώρο. Αντικατέστησα τα τραπέζια με ένα μικρό κτίριο για… παιδιά.»
Από εκείνον τον σπόρο ξεφύτρωσε ένα σχολείο 540 μαθητών, από τους οποίους τα 282 είναι κορίτσια. Άλλα 2.000 ονόματα βρίσκονται σε λίστα αναμονής. Στο γραφείο του διευθυντή, οι αιτήσεις εγγραφής κάνουν στοίβες σε μια γωνία.
«Πολύ απλά δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στη ζήτηση», εξηγεί ο Suleiman Aliyu, που βρίσκεται στο σχολείο από την ίδρυσή του.
«Αυτό το μέρος είναι προστατευμένο γιατί όλες οι πλευρές της σύρραξης εκπροσωπούνται εδώ, ενώ διδάσκουμε τόσο την Ισλαμική όσο και την αποκαλούμενη «Δυτική» εκπαίδευση. Διδάσκουμε Αραβικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Μαθηματικά. Όλα αυτά είναι επίτευγμα του Mustapha. Γι αυτόν ένα παιδί είναι παιδί, από όπου κι αν προέρχεται.»
Aκολουθώντας τα πιστεύω του Mustapha για μια πολιτική χωρίς αποκλεισμούς, οι μαθητές του σχολείου προέρχονται από οικογένειες Χριστιανών αλλά και Μουσουλμάνων και από τις δυο πλευρές των συγκρούσεων. Δεν πληρώνουν δίδακτρα, που αποτελούν το κύριο εμπόδιο για χιλιάδες φτωχούς Νιγηριανούς από το να λάβουν βασική εκπαίδευση.
«Θα πρέπει να δοθεί ένα σωσίβιο σε όσους έχουν πληγεί από τις ταραχές ώστε να συνεχίσουν, να έχουν ένα στήριγμα στη ζωή», αναφέρει με ζωντάνια πάνω σε ένα γεύμα με ψητό, μπαχαρικά και ψωμί. Φορώντας μια παραδοσιακή σκούρα μπλε κελεμπία, μιλάει για τη σημασία αυτών των «σωσιβίων» ώστε οι εκτοπισμένοι από τη σύγκρουση να μπορούν στη ζωή τους να σταθούν στα πόδια τους.
Πέρα από το σχολείο, το ίδρυμά του έχει δημιουργήσει ένα σύλλογο για χήρες και έχει προσφέρει έδαφος σε άλλους εκτοπισμένους για να καλλιεργούν.
Πολλά από τα παιδιά στο σχολείο είναι ορφανά, αλλά δεν ξεχωρίζουν ανάμεσα στα παιδιά των δασκάλων, των φρουρών και των μικρότερων παιδιών του ίδιου του Mustapha. Κάποιων παιδιών οι γονείς ήταν με την Boko Haram, ενώ άλλων με τις δυνάμεις ασφαλείας που τους πολεμούσαν.
«Εδώ είμαστε όλοι ένα, και αυτό είναι που έχει σημασία», λέει ο Mustapha. «Το μήνυμα που θέλω να στείλω είναι ότι είμαστε όλοι άρρηκτα συνδεδεμένοι σε ένα δίκτυ αμοιβαιότητας. Ως ανθρωπότητα, δεσμευόμαστε από ένα έθνος, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε ο καθένας φύλακας του αδερφού του. Πρέπει να είμαστε ένα. Κι όχι μόνο να είμαστε ένα, αλλά να φαινόμαστε κι ως ένα.»
Με τόση ζήτηση, το ίδρυμα του Mustapha έχει φτιάξει τώρα ένα δεύτερο σχολείο στις όχθες του ποταμού Gadabul. Το σχολείο έχει 88 μαθητές, αλλά σύντομα θα γίνει πολύ μεγαλύτερο και θα έχει τους δικούς του κοιτώνες.
Κοντά στο σχολείο, ο Μustapha έχει διαθέσει 16 εκτάρια γης, τα οποία καλλιεργούνται από εκτοπισμένους ανθρώπους, που ζουν σε κοντινά καταλύματα, τα οποία διαθέτει η Υ.Α. και οι εταίροι της.
«Αυτός ο άντρας έχει αλλάξει τη ζωή τόσων ανθρώπων εδώ», μας λέει ο Sharif Abubakar, που άφησε το σπίτι του αφού εισέβαλε σε αυτό η οργάνωση Βοko Haram πριν από δύο χρόνια. Τώρα συντονίζει το αγροτικό πρόγραμμα του ιδρύματος.
Το φιλανθρωπικό έργο του Μustapha έχει πολλούς θαυμαστές. Σε αντίθεση με τους υψηλόβαθμους πολιτικούς, ο Mustapha δεν έχει εχθρούς και έχει δεσμούς με όλα τα μέρη της σύρραξης. Αυτό τον κατέστησε έναν από τους επικεφαλής διαμεσολαβητές στις προσπάθειες να απελευθερωθούν οι μαθήτριες Chibok, που έγιναν παγκοσμίως γνωστές, όταν απήχθησαν από τους αντάρτες της Boko Haram τον Απρίλιο του 2014.
Συνολικά 276 κορίτσια είχαν απαχθεί. Πάνω στη σύγχυση που ακολούθησε την απαγωγή τους, τα 57 κατάφεραν να δραπετεύσουν, αλλά τα υπόλοιπα οδηγήθηκαν βαθιά στα δάση Sambisa.
O Mustapha ήρθε σε επαφή με τους απαγωγείς και μετά από μια σειρά από βήματα, ώστε να αναπτυχθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης, κατάφερε να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση 21 κοριτσιών. Φέτος το Μάιο είχε άλλη μία επιτυχία, όταν 82 κορίτσια αφέθηκαν επίσης ελεύθερα.
«Τις έφεραν σε ένα προκαθορισμένο μέρος κοντά στα σύνορα με το Καμερούν και μία μία έβγαιναν μπροστά και έλεγαν ποιες ήταν. Καθώς συνειδητοποιούσαν τι συνέβαινε, ενθουσιάζονταν από χαρά», θυμάται ο Μustapha με ένα πλατύ χαμόγελο. «Είμαι σίγουρος ότι και άλλα κορίτσια θα αφεθούν σύντομα».
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter