Eğitim

Türkiye’deki ulusal kanunlara göre, yabancılar (ve uluslararası koruma başvuru sahipleri, mülteciler ve geçici koruma altındakiler) da dâhil olmak üzere Türkiye’deki bütün çocuklar ücretsiz olarak ilk ve orta öğrenim alma hakkına sahiptir.

Geçici Koruma Yönetmeliği (22 Ekim 2014) geçici koruma altındaki kişilere verilecek geniş çaplı eğitim hizmetlerinin sunulmasına ilişkin hükümler içermektedir. Bu eğitim hizmetleri; erken çocukluk eğitimi, ilk ve orta öğretim (1-12. sınıflar), yükseköğrenim ve yaygın eğitim programlarını kapsamaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) mültecilerin erken çocukluk eğitimine, okullara ve yaygın eğitim programlarına (Halk Eğitimi Merkezleri tarafından verilen Türkçe dil kursları ve beceri kazandırma kursları dâhil) erişimlerini sağlamaktan ve bu erişimi yönetmekten sorumludur.

Türkiye’de ne kadar kalacak olursanız olun, çocuklarınızın okula gitmesi önemlidir! Başka bir ülkeye yerleştirilmeyi veya ülkenize geri dönmeyi umut ediyor olsanız bile, sizin ve ailenizin Türkiye’de geçirdiğiniz zamanı çocuklarınızın yeni eğitim sistemine sosyal ve akademik olarak uyum sağlamalarına yardımcı olacak becerileri geliştirecek şekilde kullanmanız önemlidir. Çocuklarınız okuldan ne kadar uzun süre ayrı kalırsa, işler o kadar zorlaşır.

Okula devam etmek, eğitim açısından sağladığı yararlara ek olarak çocuklarınızın yerinden edilmenin etkilerinden kurtulmalarına da yardımcı olacaktır. Düzenli bir rutine (her gün okula veya dil kurslarına devam etmek) sahip olmak çocuklarınıza ve gençlere istikrar getirecektir. Okula gitmek, aynı zamanda sizin ve ailenizin Türkiye’de yardım ihtiyacı içinde olmanıza yol açan durumlara ve geçmişte olanlara odaklanmanız yerine geleceğe odaklanmanızı sağlar.

Türkiye’deki Okullar

Suriyeli çocuklar Türk okullarına kayıt yaptırabilirler. Geçici Eğitim Merkezleri 2018 yılı itibariyle kapanmıştır.

 

Türk Okullarına Kayıt

• Çocuklarının bir Türk okuluna kaydolmasını talep etmek için ebeveynlerin İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne (veya bazı iller için İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü) başvurması gerekmektedir.
• İkametgaha yakın yerdeki okullara kayıt yapılır. Adres bilgisine göre çocuğun kayıt yaptırması gereken anaokulu/ilkokul ve ortaokul bilgisine e-okul sistemi üzerinden erişilebilir.

Bir Türk okuluna kaydolmak için aşağıdaki belgeler gereklidir:

• Göç İdaresi İl Müdürlüğü tarafından verilen geçerli 99 ile başlayan Yabancı Kimlik belgesi,
• İkametgah kaydı (nüfus müdürlüğü veya muhtardan alınır), (Ulusal veri tabanında ilgili bilgi yoksa)
• Okulun isteyebileceği diğer belgeler (denklik belgesi, Transkript, diploma vs.)

 

Çocuğunuzun önceki eğitim geçmişi hakkında herhangi bir belgesi varsa, bu belgeler İl/ İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ndeki Denklik Merkezleri ile paylaşılmalı ya da üzerinden gerçekleştirilmelidir. İl Milli Eğitim Müdürlüğü şu konularda karar verecektir: (i) çocuğun önceki eğitim geçmişi ve yeteneklerinin yanı sıra yaşına bağlı olarak yerleştirileceği sınıf ve (ii) çocuğun kayıt yaptıracağı okul. Eğer eğitim geçmişine dair herhangi bir belge, savaş, afet ve/veya sığınma başvurusu sürecleri nedeniyle elde edilememişse;

• Çocuklar, denklik işlemleri için Seviye Tespit Sınavı’na tabii tutulabilir.
• İlkokul öğrencileri için seviye tespit sınavı yapılmamaktadır. Beyan üzerine belirleme yapılır.

Çocuğun okula kaydolmadan önce Türkçe konuşabilmesi gerekli değildir. Çocuklar Türkçe konuşamıyorlarsa okula erişimden mahrum bırakılamazlar.

Çocuklar okula kaydolmadan önce veya okula gittikleri dönemde dil becerilerini geliştirmek için Halk Eğitimi Merkezleri tarafından verilen Türkçe dil kurslarına da gidebilirler. Ayrıca bulunulan ilde PIKTES projesi tarafından desteklenen aktivitelerden yararlanabilirsiniz. Bunun yanırısa, uyum sınıfları hakkında okul yönetiminden bilgi alabilirsiniz.

Eğer çocuğunuz 10-18 yaş aralığındaysa ve 3 yıldan fazladır okula gitmediyse MEB’in ve UNICEF’in ortak uyguladığı Hızlandırılmış Eğitim Programına kayıt yaptırabilirsiniz. Kayıt için MEB’e bağlı Halk Eğitim Merkezlerine başvurmanız gerekmektedir. Hızlandırılmış Eğitim Programının tamamlanmasının ardından örgün eğitime katılım imkanı tanınmaktadır.

Eğitime yönelik mali destek (Anaokulundan 12. Sınıfa kadar)

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB), Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Türk Kızılay ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) mülteciler için yurt çapında “Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi Programı” adında bir sosyal yardım programı uygulamaktadır. Bu program, 2003 yılından beri ASHB tarafından Türk vatandaşları ve Türkiye’de yaşayan yabancılar için uygulanmakta olan ulusal Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi programının bir uzantısıdır. Hangi milletten olursa olsun, kamp dışında yaşayan ve uygunluk kriterlerini karşılayan tüm mülteciler bu yardımdan faydalanabilir. Bu program kapsamında, kriterleri karşılayan ailelere çocuklarının (anaokulundan 12. sınıfa kadar) okula düzenli olarak gitmesi şartıyla nakit yardımı yapılmaktadır.

Bu programa başvuracak kişilerin Göç İdaresi İl Müdürlüğü’ne kayıtlı olması, 99 ile başlayan bir yabancı kimlik numarasına sahip olması ve MERNİS veritabanına kayıtlı olması gerekmektedir. Ödemeleri düzenli alabilmek için başvuru sahiplerinin programın uygunluk kriterlerini karşılaması ve çocuklarını düzenli olarak okula göndermeleri zorunludur.

Türkiye’deki devlet okullarında kayıtlı olan öğrenciler bu program vasıtasıyla mali destekten faydalanabilirler.

Mültecilere yönelik Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi Programı hakkında detaylı bilgi için (başvuru işlemleri ve uygunluk kriterleri dâhil olmak üzere) buradan broşürüne ulaşabilirsiniz.

Suriyeli gençler başvurdukları üniversitenin dil ve akademik giriş şartlarını sağladıkları sürece Türk üniversitelerine başvurabilirler. Bakanlar Kurulu, 2017-2018 akademik yılında devlet üniversitelerinde (özel üniversitelerde değil) Suriyeli öğrencilerden eğitim harcı alınmayacağını açıklamıştı; ancak bu muafiyet kararı 2021/2022 akademik yılı itibariyle kaldırılmıştır. Ayrıca, öğrencilerin şehir içi ulaşım, kitap ve yaşam masraflarını karşılamaları gerekecektir.

Türk üniversitelerine kayıt yaptırmak isteyen Suriyeli lise mezunlarının şu şartları yerine getirmeleri gerekmektedir:

• Göç İdaresi İl Müdürlüğü tarafından verilen yabancı kimlik numarası (99 ile başlayan numara),
• sınıfı tamamlamış olduklarına ilişkin kanıt,
• Kayıt yaptırmak istenen üniversite tarafından yapılan Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (YÖS) sonuçları,
• Kayıt yaptırmak istenen kurumun eğitim dilinde yetkin olduğunu gösterir kanıt.

Üniversite eğitimine Suriye’de başlayıp eğitimini tamamlayamamış olan öğrenciler üniversitelerden geçtikleri kredileri (dersleri) tanımalarını isteyebilirler. Suriye’de geçilen dersleri tanıyıp tanımama kararını her üniversite kendisi verecektir ve bu durum üniversitenin bir bölümünden diğerine farklılık gösterebilir.

Yükseköğrenime yönelik mali destek

Suriyeli öğrencilerin Türkiye’de yükseköğrenim görmeleri için burs veren bir dizi kurum ve kuruluş bulunmaktadır. Bu kuruluşlara örnek olarak YTB (Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı), DAFI burs programı aracılığıyla UNHCR ve STK’ları (örn. SPARK) verebiliriz.

YTB, HOPES ve DAFI’nin verdiği burslar öğrencilerin harç ücretini ve barınma ve yaşam masrafları için öğrencilere aylık harçlık ödenmesini kapsamaktadır.

Bunlara ek olarak, Geçici Koruma altındaki öğrenciler için Yükseköğrenime Yönelik Mali Destek Programı YTB tarafından uygulanmakadır.

Burs ve destek programı başvurularına ilişkin bilgiler, her yıl bu kuruluşların internet sitelerinden ve sosyal medya sayfalarından açıklanmaktadır.

Suriyeli öğrenciler Türkiye’de bulunan çevrimiçi ve uzaktan eğitim veren Anadolu Üniversitesi’ne kayıt yaptırabilirler. Anadolu Üniversitesi tarafından verilen derece ve diplomalar, Türkiye’de ve uluslararası alanda tanınırlığa sahiptir.

Bir dizi farklı kurum da çevrimiçi programlar sunmaktadır (örn. University of the People, Coursera). Bu programların çoğu Türkiye’de resmi olarak tanınmamaktadır. Bu kurslar bilgi tazeleme ve öğrencilerin üniversiteye hazırlanmalarına yardımcı olma açısından yararlıdır. Üniversiteye hazırlık için aynı zamanda YÖS hazırlık modüllerinden yararlanabilirsiniz.  Ayrıca, YTB Akademi’den  bazı online kursları takip etmek mümkündür. Bu kurslar Türkçe dili, stress yönetimi, takım çalışması ve özgeçmiş hazırlama gibi konularda kendisini geliştirme imkanı içermektedir.

 

 

Suriyeliler, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı meslek okullarına kayıt yaptırabilirler. Kayıt usul ve şartları diğer okullarla aynıdır.

Beceri kazandırma kursları, Halk Eğitim Merkezleri tarafından ücretsiz olarak verilmekte ve sertifikaları ise Milli Eğitim Bakanlığı tarafından verilmektedir. Bu kurslara kayıt yaptırmak için geçerli bir yabancı kimlik numaranızın olması gerekmektedir.

Bazı illerdeki birtakım Halk Eğitim Merkezlerinin, beceri kazandırma eğitimi ve mesleki eğitim sağlayan özel programları bulunmaktadır. Konuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek için bulunduğunuz ilçedeki Halk Eğitim Merkezi’ne veya bulunduğunuz ildeki İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne danışın.

Türkçe öğrenmek, Türkiye’de kaldığınız süre boyunca yaşamınızı sürdürmeniz açısından temel bir beceridir. Türkçe öğrenmek günlük hayatı ve basit işleri (alışveriş, toplu taşıma kullanma) kolaylaştıracak, aynı bölgede yaşayan başka kişilerle arkadaşlık kurulmasına olanak sağlayacak ve acil durumlarda (doktor veya polisle iletişim kurma) yardımcı olacaktır.

Halk Eğitim Merkezleri tarafından ücretsiz Türkçe kursları verilmektedir. Kursa kaydolmak için lütfen bulunduğunuz ildeki Halk Eğitim Merkezi’ne başvurun. UNHCR’nin ortakları bulunduğunuz ildeki dil kurslarına ilişkin daha fazla bilgi sunabilirler.

Anadolu Üniversitesi, başlangıç düzeyinde (A1) ve temel düzeyde (A2) ücretsiz, çevrimiçi Türkçe dil kursları sağlamaktadır. Bu kurslar, Türkçe öğrenmek isteyen herkese açıktır. ANA-DİL Türkçe dil programı hakkında daha fazla bilgi almak ve programa kayıt yaptırmak için Anadolu Üniversitesi’nin ANA-DİL Türkçe programının internet sitesine erişebilirsiniz.

Yunus Emre Enstitüsü (YEE) başlangıç düzeyinden (A1) ileri düzeye (C1) kadar çevrimiçi Türkçe dersleri sağlamaktadır. Dersler, esnek bir yapıda sunulduğu için, YEE’nin “Uzaktan Türkçe Öğrenim Portalı” öğrencilerin kendilerine uygun hızda ve istedikleri yerden Türkçe öğrenmelerine olanak tanımaktadır. Bu konuda daha fazla bilgiye Yunus Emre Enstitüsü’nün internet sitesinden ulaşabilir, program için kayıt yaptırabilirsiniz.