Asiel en migratie zijn complexe onderwerpen in het publieke debat. Genuanceerde informatie hierover is noodzakelijk om verwarring te voorkomen en polarisatie tegen te gaan.
Regelmatig worden begrippen door elkaar gehaald. Er wordt vaak over vluchtelingen gesproken, terwijl het over migranten gaat. En je ziet ook dat de woordcombinatie ‘illegale asielzoeker’ wordt gehanteerd. Asielzoeken is een recht en dus nooit illegaal.
Woordkeuze maakt het verschil.
Wat is een vluchteling?
Volgens het Vluchtelingenverdrag is een vluchteling iemand die zijn of haar land van herkomst ontvlucht vanwege gegronde vrees voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen zijn: ras of nationaliteit, godsdienst, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale groep. Een vluchteling kan in eigen land geen bescherming krijgen van de overheid tegen deze vervolging.
Wanneer heeft iemand een gegronde vrees voor vervolging in zijn land van herkomst?
Voorbeelden van groepen die gevaar lopen in eigen land zijn etnische en religieuze minderheden, zoals bijvoorbeeld de Rohingya in Myanmar of LGBTQI+-personen in Iran.
UNHCR beschermt meer dan 20 miljoen vluchtelingen wereldwijd. 86% van alle vluchtelingen wordt in ontwikkelingslanden opgevangen.
Wat betekent intern ontheemd?
Iemand die intern ontheemd is, is op de vlucht in eigen land. Deze mensen vluchten vanwege oorlog en vervolging, maar steken geen landsgrens over. Ze zouden door hun eigen overheid beschermd moeten worden maar in de praktijk is dit niet het geval.
UNHCR beschermt 48 miljoen intern ontheemden.
Wat is een asielzoeker?
Een asielzoeker is iemand die asiel heeft aangevraagd maar wacht op een beslissing op zijn of haar aanvraag.
In België kan een asielzoeker bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) asiel aanvragen. Die dienst zendt het verzoek door naar het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS), dat zich ertoe verplicht dat verzoek te bestuderen en een beslissing te nemen. Als de persoon in kwestie erkend wordt als vluchteling krijgt hij of zij een verblijfsvergunning.
Het is een mensenrecht om asiel aan te vragen.
Wat is een economisch migrant?
Een economisch migrant verlaat zijn land doorgaans op vrijwillige basis, en vaak in de hoop op een beter leven. Indien de migrant zou willen, kan hij of zij veilig terugkeren.
Het onderscheid tussen ‘vluchteling’ en ‘migrant’ is essentieel. Een vluchteling verlaat huis en haard niet vrijwillig, terwijl een economische migrant hier vaak wel een keus in heeft.
Welke rechten hebben vluchtelingen?
Een vluchteling mag niet worden teruggestuurd naar het land van herkomst waar hij of zij vreest voor vervolging, oorlog of geweld. Een vluchteling heeft recht op dezelfde behandeling als een burger van het land waar hij of zij asiel heeft gekregen. Vluchtelingen hebben dus ook recht op toegang tot bijvoorbeeld medische zorg, onderwijs en werk.
Wat is een alleenstaande minderjarige vreemdeling?
Een alleenstaande minderjarige vreemdeling is iemand die jonger is dan 18 jaar, die niet in zijn eigen land is en gescheiden is (geraakt) van beide ouders of voogd. Deze kinderen kunnen asielzoeker, vluchteling of migrant zijn.
Wat is mensensmokkel?
Er wordt gebruik gemaakt van mensensmokkelaars om grenzen te passeren. Mensensmokkelaars worden ingeschakeld omdat legaal inreizen moeilijk, zo niet onmogelijk is.
Reizen per vliegtuig is bijvoorbeeld vaak niet mogelijk voor vluchtelingen, omdat vliegtuigmaatschappijen verplicht zijn personen zonder visum te weigeren.
Wat is mensenhandel?
Mensenhandel is het verplaatsen van een persoon, door middel van misleiding, dwang of geweld, met uitbuiting als doel. Een geheel andere situatie dus dan mensensmokkel. Slachtoffers van mensenhandel hebben alle steun en bescherming nodig om uit de handen van mensenhandelaren te komen en te blijven.
Wat is hervestiging?
De meeste vluchtelingen worden opgevangen in de regio. Ze leven daar vaak onder erbarmelijke en onveilige omstandigheden. Wanneer de situatie voor vluchtelingen uitzichtloos is, zij extra gevaar lopen of kampen met een complexe medische aandoening of handicap en het opvangland kan hier niet in voorzien, komen zij in aanmerking voor hervestiging. Wereldwijd zijn er 34 landen die aan hervestiging meewerken, waaronder België.
Wat is relocatie?
Relocatie verwijst naar de overdracht van vluchtelingen van de ene EU-lidstaat naar de andere. Dit is een intern EU-proces, waarin lidstaten een andere lidstaat helpen om de druk van een relatief grote vluchtelingenpopulatie te verminderen. Dit doen ze door de verantwoordelijkheid voor een aantal van deze vluchtelingen over te nemen.
Wat is naturalisatie?
Vluchtelingen kunnen na vijf jaar wettelijk en onafgebroken verblijf in België voor naturalisatie in aanmerking komen. Via dit proces kunnen ze de Belgische nationaliteit verkrijgen. Een van de vereisten is dat ze taallessen en inburgeringscursussen met succes hebben afgerond. Staatlozen kunnen na drie jaar legaal verblijf in België voor naturalisatie in aanmerking komen.
Wat is gezinshereniging?
Gezinshereniging is het bij elkaar brengen van een gezin dat door oorlog of vervolging van elkaar gescheiden is geraakt. Wanneer een vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, kan hij of zij zijn gezinsleden laten overkomen naar België.
Wat is subsidiaire bescherming?
Deze status wordt toegekend aan iemand die niet voor de vluchtelingenstatus in aanmerking komt, maar die een reëel risico loopt op ernstige schade als hij naar zijn thuisland zou terugkeren (bijv. indien hij slachtoffer wordt van foltering, willekeurig geweld bij een gewapend conflict etc).
