Collega Peter Ventevogel over mentale gezondheidszorg en psychosociale steun

“Er wordt nog te veel gedacht dat hulp alleen nodig is bij zware trauma’s,” begint Ventevogel zijn pleidooi. “Maar psychosociale hulp kan er voor zorgen dat mensen bijvoorbeeld veel sneller weer zelfredzaam zijn, en minder lang afhankelijk zijn van hulpverlening.”

De “binnenkant”

Ventevogel is in Nederland om tijdens het International Conference on Mental Health and Psychosocial support in Crisis situations te spreken en te discussiëren over het belang van mentale gezondheidszorg en psychosociale ondersteuning. “Het is heel duidelijk dat vluchtelingen een dak boven hun hoofd nodig hebben, dat ze moeten eten en drinken. Maar er moet ook naar de binnenkant van de mensen worden gekeken.”

“Als er geen aandacht en zorg is voor wat de mensen hebben meegemaakt, kunnen ze de draad niet oppakken.”

Deze kant is volgens Ventevogel te lang en te vaak overgeslagen. “Als er geen aandacht en zorg is voor wat de mensen hebben meegemaakt, kunnen ze de draad niet oppakken. Doe je dat wel, dan zie je dat andere vormen van hulpverlening, denk bijvoorbeeld aan onderwijs, veel beter gaan.”

Ventevogel is na zijn studie in Nederland als psychiater aan de slag gegaan voor migranten en vluchtelingen. Na een korte periode in Nederland te hebben gewerkt, vertrok hij naar de crisisgebieden. “Ik kon me zo voorstellen dat ik daar meer impact kon hebben.”

Psychische eerste hulp

Sinds die tijd heeft hij in verschillende landen gewerkt: in onder meer Afghanistan, Syrië, Ethiopië, Burundi en Bangladesh. “Je ziet dat er op psychosociale zorg nauwelijks voorzieningen zijn. Daarom probeert UNHCR overal waar veel vluchtelingen zijn, tenminste één psychiatrisch verpleegkundige aan te stellen. Deze persoon traint andere mensen die dan kunnen helpen met psychische eerste hulp. In een speciale training leren deze mensen bijvoorbeeld hoe je het beste kunt praten met iemand in psychische nood,” legt de psychiater uit.

UNHCR is deze vorm van hulpverlening steeds verder aan het uitrollen. “We geven vluchtelingen zelf ook steeds vaker een rol in de vluchtelingenopvang. Vluchtelingen denken mee over hoe en waar we tenten of andere vormen van onderdak plaatsen, wat goede plekken zijn voor voorzieningen en hoe deze te beheren,” vertelt Ventevogel. “Psychische gezondheid is verweven met alles.”

Luxe

Tijdens de internationale conferentie heeft Ventevogel benadrukt dat mentale gezondheidszorg en psychosociale ondersteuning geen luxe is. “Er is zoveel leed, dus ik kan me voorstellen dat mensen denken: waar moet je beginnen. Het gaat stap voor stap. Met bijvoorbeeld de kosten voor een psychiatrisch verpleegkundige kun je al een enorm verschil in de levens van mensen maken. Pas als mensen zich goed voelen, kun je bouwen aan een stabiele gemeenschap.”

Zie ook onder een interview (in het Engels) met Peter Ventevogel.