1. Wat is het wereldwijd Vluchtelingenpact?
Het wereldwijd Vluchtelingenpact is een afspraak tussen de landen die lid zijn van de Verenigde Naties. De afspraak gaat over het verbeteren van hulp aan vluchtelingen en aan de landen die hen opvangen. Tijdens de Algemene Vergadering van de VN op 17 december 2018 hebben de VN-lidstaten het Wereldwijde Vluchtelingenpact ondertekend.
Het Vluchtelingenpact wil vier doelen bereiken:
✔ Verminderen van de druk op de landen die de meeste vluchtelingen opvangen;
✔ Stimuleren van zelfredzaamheid en onafhankelijkheid van vluchtelingen;
✔ Verbeteren van hervestigingsmogelijkheden en legale en veilige manieren om bescherming te krijgen;
✔ Verbeteren van de levensomstandigheden in landen van herkomst, zodat vluchtelingen veilig kunnen terugkeren.
2. Waarom is dit Vluchtelingenpact nodig?
Op dit moment zijn er wereldwijd ruim 70,8 miljoen mensen op de vlucht. Dit is het grootste aantal mensen op de vlucht sinds de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen mensen zitten al jaren in een vluchtelingensituatie zonder toekomstperspectief.
Het merendeel van hen, 85%, wordt opgevangen in lage- en middeninkomenslanden. Deze landen hebben beperkte middelen en bovendien hun eigen uitdagingen. Het Vluchtelingenpact zorgt voor een eerlijk en voorspelbaar verdelingssysteem waarbij verantwoordelijkheden onder landen worden gedeeld. Dat is nodig.
Tien landen in de wereld vangen namelijk 60% van alle vluchtelingen op. Turkije vangt de meeste op, 3,5 miljoen. In Libanon is één op de zes mensen vluchteling, in Jordanië is dat een op de 14. De meeste vluchtelingen komen uit Afghanistan, Syrië en Zuid-Soedan.
3. Wat heeft de New York Verklaring en CRRF hiermee te maken?
De 193 leden van de Verenigde Naties hebben op 19 september 2016 de New York Verklaring voor Vluchtelingen en Migranten getekend. In deze verklaring heeft UNHCR de opdracht gekregen, om op basis van haar jarenlange ervaring een pact te ontwikkelen dat op structurele wijze vluchtelingen helpt.
In samenwerking met VN-lidstaten, verschillende NGO’s, vluchtelingen, het bedrijfsleven, denktanks, academici en religieuze leiders is een integraal kader opgezet, het Comprehensive Refugee Response Framework (CRRF). Het CRRF zet uiteen welke maatregelen nodig zijn bij grote vluchtelingenbewegingen. Momenteel testen 15 landen in Afrika, Midden-Amerika en Azië of deze maatregelen ook echt effectief zijn.
4. Wat gaan we bereiken met deze afspraken?
Elke twee seconden slaat ergens op de wereld iemand gedwongen op de vlucht. Het is in ieders belang, ook dat van Nederland, dat vluchtelingen op structurele wijze de hulp en bescherming krijgen die ze nodig hebben, dat opvang in de regio beter is geregeld, en dat vluchtelingen een toekomstperspectief hebben. Landen hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om vluchtelingen te beschermen.
5. Wat is het verschil met het Migrantenpact?
Het Migrantenpact is gericht op mensen die hun land verlaten om economische redenen. Beide pacten komen voort uit het de New York Verklaring voor Vluchtelingen en Migranten. Het proces voor het vaststellen van het Migrantenpact staat los van het Vluchtelingen pact. Het proces voor het vaststellen van het Migrantenpact wordt geleid door leden van de VN, waarbij Zwitserland en Mexico als coördinator optreden.
UNHCR leidt het proces van het Vluchtelingenpact.
6. Het Vluchtelingenpact is niet bindend, heeft het dan wel zin?
De afspraken gemaakt in het Vluchtelingenpact zijn niet juridisch bindend. Maar juist met dit pact ligt er een blauwdruk om vluchtelingen wereldwijd op een efficiënte manier beter te ondersteunen. Het helpt alle landen om beter om te gaan met vluchtelingen.
Juist door de intensieve samenwerking met allerlei verschillende partijen ligt er een afspraak waar alle landen zich in kunnen vinden en wat aan zullen hebben.
7. Vervangt het Vluchtelingenpact het Vluchtelingenverdrag uit 1951?
Nee. Het benadrukt het belang van het Vluchtelingenverdrag uit 1951 en bouwt voort op bestaand vluchtelingenrecht. In het Vluchtelingenverdrag staan de rechten en plichten van landen en vluchtelingen, en het verdrag rept ook over de samenwerking en solidariteit tussen landen. Maar er staat niet in hoe deze samenwerking in de praktijk moeten worden gebracht. Hier komt het Vluchtelingenpact om de hoek kijken.
Het Vluchtelingenpact geeft antwoord op de vraag hoe we de verantwoordelijkheid beter kunnen verdelen en hoe dit idee in de praktijk kan worden gebracht. Hierbij werkt UNHCR nauw samen met verschillende stakeholders. De kennis van VN-lidstaten, andere VN-organisaties, NGO’s, vluchtelingen, het bedrijfsleven, denktanks, academici en lokale gemeenschappen wordt benut en de samenwerking zorgt ervoor dat het pact breed gedragen zal worden.
8. Komen er door dit pact meer vluchtelingen?
Nee. Vluchtelingen vluchten voor oorlog, geweld en vervolging. Vluchten is niet iets vrijwillig en valt niet te plannen. Wat er met vluchtelingen gebeurt in het opvangland, in de meeste gevallen het buurland, is echter wel te plannen.
Het Vluchtelingenpact wil de hulp aan vluchtelingen effectiever vormgeven, zodat mensen voor zichzelf kunnen zorgen en een toekomstperspectief krijgen. Hoe beter de opvang in de regio is geregeld, des te minder mensen een gevaarlijke reis ondernemen om in een ander land bescherming en toekomstperspectief te zoeken. Door een groter hervestigingsprogramma wordt tegelijkertijd ook gezorgd dat zeer kwetsbare vluchtelingen de bescherming krijgen die ze nodig hebben en ook een toekomst kunnen opbouwen. Bovendien neemt de druk op lage- en middeninkomenslanden af.
