LGBTQI+-vluchtelingen vinden safe space in België en laten hun stem horen

“Ik voel me hier meer thuis dan in Noord-Macedonië. Ik heb in 5 jaar een grotere band gecreëerd met België dan daar in 19 jaar. Hier kan ik alles bereiken wat ik in m’n leven had ingebeeld, op vlak van onderwijs, activisme en mijzelf zijn.”

Djenk, die vloeiend Nederlands, Frans en Engels spreekt, zet zich nu in voor andere LGBTQI+-vluchtelingen die een gelijkaardige ervaring doormaken, is tolk voor meerdere organisaties zoals Brussel Onthaal en Genres Pluriels, en bouwt mee aan projecten ter bewustmaking van de situatie van LGBTQI+-vluchtelingen in België.

Sinds januari zit hij ook mee in de leiding van het Queer Refugee Commitee, dat Brusselse LGBTQI+-vluchtelingen samen met UNHCR opzetten. Hun centrale doelstelling: Breaking the Silence, waar de Internationale Dag tegen Homofobie, Bifobie en Transfobie (IDAHOT) dit jaar voor staat.

En de leden van dat comité mogen zich op de borst kloppen. Artsen Zonder Grenzen heeft hen gecontacteerd om zich tijdens de coronacrisis als vrijwilligers aan te melden in het triagecentrum voor kwetsbare corona-patiënten in Tour & Taxis. Djenk vertaalt nu mee voorlichtingsteksten naar het Spaans en grijpt elke kans om in deze crisis mee te helpen.

Doorzetter van jongs af aan

13 jaar oud was Djenk, toen hij zeker wist dat hij homoseksueel was. Hij heeft sindsdien zijn vuisten moeten ballen om gesloten deuren met volle kracht open te duwen en te raken waar hij nu staat.

Toen hij zich op zijn 17e outte en een relatie met een andere jongen had, was hij dagelijks slachtoffer van fysieke en verbale agressie en kon niet meteen ergens terecht voor een aangepaste bescherming tegen homofoob geweld. Op ondersteuning van zijn ouders kon hij niet meer rekenen en zijn studies gingen erop achteruit.

Zijn moeder begon voor hem een meisje uit te zoeken om te trouwen, en hij wist het zeker: hij kon niet in Noord-Macedonië blijven en moest elders een leven opbouwen. “Voor mij was het daar de hel. Dat was geen thuis voor mij: ik kon er niet tot rust komen. Ik kon er zelfs niet met m’n vriend praten.”

Vijf jaar na zijn vertrek uit Noord-Macedonië is hij niet meer teruggekeerd en ondertussen zijn zijn ouders overleden. Djenk vertelt hoe moeilijk het is te leven in de wetenschap dat zijn ouders hem nooit hebben geaccepteerd voor wie hij echt is. Zo’n ervaring heeft hem voor het leven getekend.

Toch wilde hij van begin af aan het niet zo ver laten komen dat zijn traumatische ervaringen allesbepalend werden. Zijn doorzettingsvermogen is de centrale spil van zijn integratieverhaal geworden.

En dat bleek nodig, want om de asielprocedure door te komen moest hij zich sterk houden. Djenk moest niet alleen beantwoorden waarom hij naar hier kwam, maar moest ook zijn seksuele geaardheid bewijzen, soms met heel intieme vragen. Voor hem was dat gelukkig geen grote struikelblok. “Ik ben iemand die heel open is, maar ik kan mij voorstellen dat sommigen blokkeren op die vragen.”

Vanaf het begin probeerde hij in België volop in te zetten op zijn persoonlijke ontwikkeling: hij leerde de talen, en vatte zijn studies voor leerkracht secundair onderwijs aan.

“Ik wil leerkracht Engels en zedenleer worden. Vooral op het vak zedenleer ben ik verliefd: het ligt mij nauw aan het hart, want ik kan daar met leerlingen heel breed gaan en praten over thema’s als racisme, onderdrukking, homofobie, feminisme…”

Comité doorbreekt de stilte

Djenk weet wat het is om niet aanvaard te worden om wie je bent, en om met fysiek en verbaal geweld te maken te krijgen omwille van je seksuele identiteit. Daarom wil hij vluchtelingen steunen die hetzelfde meemaken, en zet hij mee in op de creatie van een safe space voor LGBTQI+-vluchtelingen in België: een omgeving waar ze zich voldoende veilig voelen om zich te uiten, zonder angst voor discriminatie of intimidatie. “Ik begeleid heel veel mensen die hun weg vonden van Noord-Macedonië naar België of elders, omdat ik ze begrijp.”

Dat is ook één van de doelstellingen van het recent opgerichte Queer Refugee Commitee dat in januari mee door UNHCR werd opgezet. Het comité zal dienen als platform voor dialoog, interactie en samenwerking en hoopt zo de LGBTQI+-gemeenschap te vertegenwoordigen door hen te verbinden met vluchtelingenorganisaties in Brussel en mee te sleutelen aan een inclusief beleid. Deze safe space moet de isolatie van LGBTQI+-vluchtelingen verkleinen.

Thierry, die zelf geen vluchteling is maar zich heeft geschaard achter de administratieve en juridische fundamenten van het platform en ook actief is bij Rainbow House in Brussel, legt uit dat het platform zo veel mogelijk verhalen probeert te verzamelen over kwesties die verband houden met asielprocedures en integratie van mensen die deel uitmaken van de LGBTQI+-gemeenschap. “We willen die ervaringen bundelen. Eigenlijk fungeren we dus als intermediair orgaan.”

Djenk weet wat het is om niet aanvaard te worden om wie je bent, en om met fysiek en verbaal geweld te maken te krijgen omwille van je seksuele identiteit. Daarom wil hij vluchtelingen steunen die hetzelfde meemaken, en zet hij mee in op de creatie van safe spaces voor LGBTQI+-vluchtelingen in België.

Via groepsdiscussies, mee gecoördineerd door professoren van de KU Leuven en de Université Libre de Bruxelles, hebben ze zich over vragenlijsten gebogen die hun bekommernissen, integratieverhalen en participatie in kaart brachten.

Het comité staat nog in z’n kinderschoenen, maar op termijn ziet Djenk het groots. Hij hoopt dat het een bijdrage kan leveren aan het publieke debat en beleid. Zo krijgen erkende vluchtelingen, die nog niet Belg zijn en niet naar de stembus kunnen gaan, toch een platform om zich al te betrekken in politieke debatten die mee hun leven bepalen.

“Ik wil dat als iemand het heeft over holebi-vluchtelingen, dat wij daar dan aanwezig zijn. Met verschillende mensen van het comité, om onze eigen stem, onze eigen visie te kunnen vertellen”, aldus Djenk.

Thierry spreekt over het belang van een orgaan dat asielzoekers die naar België komen en bescherming zoeken op basis van hun seksuele geaardheid, een luisterend oor biedt en zichtbaar maakt. “Sommige asielzoekers en vluchtelingen zoeken ons op om eindelijk hun verhaal kwijt te kunnen. Ze durven hun verhaal nergens kwijt, uit angst voor discriminatie.”

UNHCR focust ter gelegenheid van IDAHOT 2020 op de rechten van LGBTQI+-vluchtelingen en asielzoekers, en wil het belang benadrukken van de verbindende kracht van netwerken en associaties die hen ondersteunen. VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, Filippo Grandi, benadrukte op IDAHOT vorig jaar: “Op dit eigenste moment is iemand, ergens vervolging aan het ontvluchten omwille van diens seksuele oriëntatie of genderidentiteit. UNHCR steunt hen wereldwijd.”

Op IDAHOT, en eigenlijk elke dag weer, doorbreekt Djenk samen met UNHCR de stilte: hij wil zijn eigen verhaal vertellen, samen met dat van vele andere LGBTQI+-vluchtelingen. Hij wil luid zijn stem laten horen, niet alleen als vluchteling, maar ook als iemand die deel uitmaakt van deze samenleving.

“Onze verhalen, onze waarheden staan vandaag centraal. Ik wil daarmee bruggen bouwen en eraan bijdragen dat mensen zich outen en trots kunnen zijn op zichzelf en hun identiteit.”

Deel op Facebook Deel op Twitter