Επιστροφή στο σχολείο για παιδιά πρόσφυγες στην Ελλάδα

Η Destiny, μια Νιγηριανή πρόσφυγας που ζει στην Ελλάδα, έχει τρία μικρά παιδιά ηλικίας 7, 9 και 10 ετών. Από τότε που έφτασε στην χώρα, ψάχνει δουλειά για να συντηρήσει την οικογένειά της. Όμως, αν και μορφωμένη, δεν έχει καταφέρει ως τώρα να βρει εργασία. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει την έχουν κάνει να αμφισβητεί την αξία του να στείλει τα παιδιά της στο σχολείο και, επιπλέον, ανησυχεί ότι μπορεί να μην έχουν την κατάλληλη αντιμετώπιση από τους δάσκαλους και τους συμμαθητές τους.  Πολλοί πρόσφυγες συμμερίζονται τους φόβους της Destiny και, όπως εκείνη, διστάζουν να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο.

Η πρόσφατη έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας τους ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) για την εκπαίδευση («Μένοντας πίσω: Η εκπαίδευση των προσφύγων σε κρίση»), αναφέρει ότι τα παιδιά σχολικής ηλικίας κανονικά πηγαίνουν σχολείο 200 μέρες το χρόνο. Ωστόσο, 3,5 εκατομμύρια παιδιά πρόσφυγες σχολικής ηλικίας υπό την εντολή της Υ.Α., δεν μπόρεσαν να πάνε καθόλου στο σχολείο το 2016. Αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό, καθώς το σχολείο είναι πολύ βασικό για την δημιουργία σταθερότητας για τις προσφυγικές οικογένειες. Η έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας τονίζει την αξία της εκπαίδευσης, θυμίζοντας ότι η εκπαίδευση «ισοδυναμεί με επένδυση στο μέλλον, δημιουργώντας και γαλουχώντας τους επιστήμονες, φιλοσόφους, αρχιτέκτονες, ποιητές, δασκάλους, επαγγελματίες υγείας και δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι θα ξαναχτίσουν και θα δώσουν νέα ζωή στις χώρες τους όταν αποκατασταθεί η ειρήνη και είναι σε θέση να επιστρέψουν».

Το πρόγραμμα

Σε αυτό το σημείο έρχεται το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) με ένα καινούριο πρόγραμμα με στόχο να βοηθήσει τα παιδιά να εισαχθούν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Με τον τίτλο «Back to School», το πρόγραμμα σχεδιάστηκε έτσι ώστε να ενθαρρύνει τις οικογένειες να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους, τις ανησυχίες και τις απορίες τους σχετικά με την εκπαίδευση στην Ελλάδα. Οι οικογένειες πιθανόν να  βρούνε την εμπειρία των ελληνικών σχολείων αρκετά διαφορετική από αυτή της πατρίδας τους ή των χωρών που διέσχισαν. Το «Βack to School» στηρίζει τις οικογένειες ενώ προσαρμόζονται σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.

Ο Σεπτέμβριος, με το ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς, είναι κρίσιμος για αυτή την προσπάθεια. Έτσι, το  ΕΣΠ παρουσίασε το πρόγραμμα ώστε να συμπίπτει με αυτό το πρώτο κουδούνι.

Oι γονείς και τα παιδιά παρακολουθούν οκτώ συναντήσεις που συντονίζουν ένας παιδοψυχολόγος, ένας κοινωνικός λειτουργός και ένας δάσκαλος. Καλύπτουν θέματα που ποικίλουν από το πρόγραμμα και τους κανόνες του σχολείου μέχρι το πώς θα ενισχύσουν τα παιδιά την  αυτοπεποίθησή τους, θα βρουν φίλους και θα προσαρμοστούν.

Το «Back to School» χρησιμοποιεί δημιουργικές δραστηριότητες για να βοηθήσει τα παιδιά να ξεπεράσουν τους φόβους τους σχετικά με το σχολείο. Ο ψυχολόγος τα καλεί να ζωγραφίσουν το σχολείο τους πίσω στην πατρίδα τους, ώστε να τα βοηθήσει να αναγνωρίσουν χαρακτηριστικά που ελπίζουν να βρουν στο καινούριο τους σχολείο. Αν δεν έχουν επαρκή αυτοπεποίθηση στο καινούριο τους περιβάλλον, ο ψυχολόγος θα τους ζητήσει να γράψουν ευχές για το «Κουτί των Ευχών» ή να παίξουν ρόλους σε σκηνές της καθημερινής σχολικής ζωής. Κατά την διάρκεια αυτών των συναντήσεων, ο ψυχολόγος μπορεί να βγάλει συμπεράσματα για τους στόχους και τις φιλοδοξίες των παιδιών, ώστε να τους δείξει πως το να πάνε σχολείο μπορεί να τα βοηθήσει να πετύχουν αυτούς τους σκοπούς.

Αυτές οι διασκεδαστικές και διαδραστικές δραστηριότητες βοηθούν τα παιδιά να νιώσουν όσο πιο άνετα γίνεται κατά τις πρώτες τους μέρες στο σχολείο. Σε κάποιες από αυτές μπορούν να εμπλακούν και οι  γονείς, όταν τα παιδιά παρουσιάσουν τις ζωγραφιές και τα παιχνίδια ρόλων τους στην ομάδα.

Παράλληλα, οι γονείς συμμετέχουν σε συνεδρίες πληροφόρησης και συζήτησης που τους προετοιμάζουν για τις διαφορές που μπορεί να συναντήσουν. Πολλές πλευρές του σχολικού προγράμματος είναι διαφορετικές στην Ελλάδα. Οι γονείς θα πρέπει να ξέρουν πότε θα πηγαίνουν τα παιδιά στο σχολείο και πότε θα τα παίρνουν. Πρέπει να γνωρίζουν ότι χρειάζεται να φέρουν γραφική ύλη αλλά ότι τα βιβλία θα τους δοθούν στο σχολείο. Κάποιες μέρες θα πρέπει να έχουν διαθέσιμα αθλητικά ρούχα και άλλες να ετοιμάσουν τα παιδιά για εκδρομές. Το εκπαιδευτικό σύστημα περιμένει από τους γονείς να γνωρίζουν αυτού του είδους τις πληροφορίες αλλά η έγκαιρη ενημέρωση βοηθάει τους γονείς και τα παιδιά να προσαρμοστούν και να ξέρουν τι να περιμένουν.

Στην πρώτη συνάντηση του «Back to School», ένα νεαρό κορίτσι, η Fatima, σήκωσε συνεσταλμένα το χέρι ενώ κανείς δεν μιλούσε: «Τι συμβαίνει στο ελληνικό σχολείο όταν κάποιος δεν μιλάει ούτε λέξη ελληνικά; Πώς μπορώ να μάθω οτιδήποτε όταν δεν γνωρίζω τη γλώσσα;»

Αυτό ακριβώς είναι το είδος των προβληματισμών τους οποίους θέλει να λύσει το «Βack to School». Με την ολοκλήρωση των συναντήσεων, το ΕΣΠ επιδιώκει η Fatima να νιώθει σίγουρη ότι το γλωσσικό εμπόδιο θα ξεπεραστεί και ότι θα είναι ασφαλής καθώς μπαίνει στην καινούρια της αίθουσα στην Ελλάδα.

Το «Back to School» είναι μέρος του προγράμματος ΕSTIA (στήριξη έκτακτης ανάγκης για την ένταξη και τη στέγαση), το οποίο υποστηρίζεται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Υποστηρίζεται επίσης από την Πολύχρωμη Πόλη, ένα πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής, που προσφέρει ψυχοκοινωνική και εκπαιδευτική υποστήριξη σε παιδιά προσφύγων.

• Από την  Jessica Walker – Εθελόντρια της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες