Σχόλιο της Y.A. για τη Δήλωση των Αρχηγών Κρατών της Ε.Ε. και της κυβέρνησης της Τουρκίας της 7ης Μαρτίου

8 Μαρ 2016

Πρόσφυγες που διέφυγαν από το Κομπάνι της Συρίας πέρασαν τα σύνορα στην Τουρκία και περιμένουν να επιβιβαστούν σε λεωφορεία τον Σεπτέμβριο του 2014. © UNHCR/I. Prickett

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) ενημερώθηκε για τη Δήλωση των Αρχηγών Κρατών της Ε.Ε. και της κυβέρνησης της Τουρκίας χθες το βράδυ και εκφράζει την ανησυχία της για ορισμένες πτυχές αυτής της πρότασης.

Η Τουρκία φιλοξενεί σχεδόν 3 εκατομμύρια πρόσφυγες και η συνεισφορά της είναι τεράστια εδώ και χρόνια. Μόλις πρόσφατα μάλιστα υιοθέτησε και μια εργασιακή ρύθμιση για τους Σύρους πρόσφυγες. Ωστόσο, δεδομένου του τεράστιου μεγέθους του έργου που έχει αναλάβει, αγωνίζεται ακόμα να παρέχει όλες τις βασικές ανάγκες του ολοένα αυξανόμενου Συριακού πληθυσμού. Χαιρετίζουμε λοιπόν την οικονομική συνεισφορά της Ε.Ε. για τη στήριξη της Τουρκίας και των προσφυγικών κοινοτήτων που βρίσκονται εκεί.

Όσον αφορά τη δήλωση που δημοσιεύθηκε χθες μετά τη συνεδρίαση μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας, η Υ.Α. δε συμμετέχει σε αυτή και δε γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες και τους τρόπους υλοποίησής της.

Ωστόσο, στο πλαίσιο όσων φαίνεται να έχουν συμφωνηθεί, μας ανησυχεί οποιαδήποτε ρύθμιση που αφορά στη μαζική επιστροφή όλων των ατόμων από μια χώρα σε μια άλλη χωρίς να υπάρχουν επαρκώς διασαφηνισμένες εγγυήσεις για την παροχή προσφυγικής προστασίας που να συνάδουν με τις διεθνείς υποχρεώσεις.

Ένας αιτών άσυλο θα πρέπει να επιστρέφεται σε μία τρίτη χώρα μόνο εάν α) την ευθύνη για την κατ’ ουσία εξέταση της συγκεκριμένης αίτησης ασύλου την έχει αναλάβει η εν λόγω τρίτη χώρα, β) ο αιτών άσυλο θα προστατεύεται από την επαναπροώθηση, γ) το άτομο αυτό θα είναι σε θέση να ζητήσει άσυλο και εάν του αναγνωριστεί το δικαίωμα ασύλου να απολαμβάνει το δικαίωμά του αυτό σύμφωνα με τα αποδεκτά διεθνή πρότυπα. Να έχει επίσης πλήρη και αποτελεσματική πρόσβαση σε εκπαίδευση, εργασία, ιατρική περίθαλψη και αν υπάρχει ανάγκη σε παροχές κοινωνικής πρόνοιας.

Νομικές εγγυήσεις θα πρέπει να διέπουν οποιοδήποτε μηχανισμό στον οποίο θα μεταφέρεται η ευθύνη για την εξέταση ενός αιτήματος ασύλου. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει πρόβλεψη για έναν προ-αναχωρησιακό έλεγχο, ώστε να εντοπίζονται τυχόν ομάδες πληθυσμού υψηλού κινδύνου, οι οποίες μπορεί να μην είναι ενδεδειγμένο να επιστρέφονται ακόμα και εάν πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις.

Οι λεπτομέρειες για όλες αυτές τις νομικές εγγυήσεις θα πρέπει να ξεκαθαριστούν πριν την επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Ε.Ε. στις 17 Μαρτίου.

Όσον αφορά την επανεγκατάσταση (resettlement), χαιρετίζουμε βεβαίως οποιαδήποτε πρωτοβουλία προωθεί τους νόμιμους τρόπους εισόδου ενός σημαντικού αριθμού προσφύγων από όλες τις γειτονικές χώρες της περιοχής – όχι μόνο από την Τουρκία και όχι μόνο για Σύρους πρόσφυγες – σε τρίτες χώρες. Οι δεσμεύσεις της Ευρώπης για επανεγκατάσταση παραμένουν όμως σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τις ανάγκες (20.000 θέσεις μέσα σε 2 χρόνια σε εθελοντική βάση). Η διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσης είναι μία ακόμα σημαντική νόμιμη οδός που πρέπει να εφαρμοστεί. Ελπίζουμε ότι για τα άτομα που επιστρέφονται στην Τουρκία και έχουν ιδιαίτερες ανάγκες επανεγκατάστασης, όπως για οικογενειακή επανένωση, θα μπορεί να εξετάζεται η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα επανεγκατάστασης/εισόδου στην Ε.Ε.

Η συνάντηση υψηλού επιπέδου που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη στις 30 Μαρτίου σχετικά με τον επιμερισμό της ευθύνης σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω της καθιέρωσης νόμιμων οδών για τους Σύρους πρόσφυγες, θα είναι μια καλή ευκαιρία να επικεντρωθεί η προσοχή σε αυτή τη σημαντική πτυχή του επιμερισμού της ευθύνης και ελπίζουμε ότι θα υπάρχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις.