10 αλήθειες για τους πρόσφυγες

Ο εκτοπισμός παγκοσμίως έχει φτάσει σε αριθμούς ρεκόρ καθώς οι συρράξεις γίνονται πιο βίαιες και πιο παρατεταμένες, ενώ οι αιτίες του ξεριζωμού είναι όλο και πιο περίπλοκες. Στα τέλη του 2018, 70,8 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν αναγκαστεί να αφήσουν τις εστίες τους σε όλο τον κόσμο εξαιτίας του πολέμου, της βίας και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο αριθμός αυτός είναι διπλάσιος σε σχέση με 20 χρόνια πριν.

Το 80% των προσφύγων φιλοξενούνται σε γειτονικές χώρες, κάποιες από τις οποίες ανήκουν στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, που φιλοξενούν το 1/3 όλων των προσφύγων. Μόνο το 16% του παγκόσμιου προσφυγικού πληθυσμού φιλοξενείται στις πιο πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου.

Ενώ ο αριθμός των προσφύγων που έχουν εγκαταλείψει τις χώρες καταγωγής τους ανέρχεται σε 25,9 εκατομμύρια, υπάρχουν 41,3 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι, δηλαδή άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί μέσα στην ίδια τους τη χώρα. Ακόμα και αν δεν έχουν διασχίσει σύνορα, η προστασία που χρειάζονται και οι ανθρωπιστικές τους ανάγκες είναι παρόμοιες με εκείνες των προσφύγων. Οι χώρες με τον μεγαλύτερο πληθυσμό εσωτερικά εκτοπισμένων είναι η Κολομβία, η Συρία και το Κονγκό.

Ο αριθμός των προσφύγων και των μεταναστών που διασχίζουν τη Μεσόγειο και φτάνουν στην Ευρώπη έχει μειωθεί σημαντικά. Το 2018, ο αριθμός των ανθρώπων που έφτασαν στην Ευρώπη ήταν 141.472, σε σύγκριση με τους 1.032.408 ανθρώπους το 2015. Παρά την μείωση κατά 86% στις αφίξεις, ο αριθμός των θανάτων στη Μεσόγειο αυξήθηκε δραματικά. Τον περασμένο χρόνο, κατά μέσο όρο, έξι άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους καθημερινά στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη.

Καθώς μεγαλώνει ο αριθμός των ευάλωτων προσφύγων, οι οποίοι εκτιμάται από την Υ.Α. ότι δεν μπορούν να λάβουν επαρκή προστασία στις χώρες φιλοξενίας όπου βρίσκονται, η ανάγκη για αύξηση των θέσεων επανεγκατάστασης είναι επείγουσα. Η Υ.Α. εκτιμά ότι 1,4 εκατ. πρόσφυγες έχουν ανάγκη να επανεγκατασταθούν μέσα στο 2019. Ωστόσο, το 2018 προσφέρθηκαν μόλις 92.400 θέσεις επανεγκατάστασης από 25 κράτη.

Ο μισός προσφυγικός πληθυσμός στον κόσμο είναι παιδιά και νέοι κάτω των 18 ετών. Περισσότερα από 110.000 παιδιά είναι χωρισμένα από την οικογένειά τους. Το 2018, 27.600 ασυνόδευτα και χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά αναζήτησαν άσυλο σε χώρες σε όλο τον κόσμο. Η αναγκαστική μετακίνηση έχει σοβαρές συνέπειες για τις ευκαιρίες εκπαίδευσης των παιδιών. Σήμερα, 3,7 εκατομμύρια παιδιά πρόσφυγες βρίσκονται εκτός σχολείου.

Το δικαίωμα να αναζητά άσυλο σε μια άλλη χώρα ένας άνθρωπος που έχει χάσει την προστασία της δικής του χώρας, προβλέπεται στο Άρθρο 14 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων αποτελεί την πρώτη συνθήκη που μετέτρεψε τα ιδανικά της Διακήρυξης σε νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις. Επομένως, δεν αποτελεί έγκλημα το να ζητά κανείς άσυλο, ακόμα και αν έχει μπει στη χώρα με παράτυπο τρόπο.