Εθελοντές που έσωζαν ζωές στη Λέσβο, υποψήφιοι για το Νόμπελ Ειρήνης
Ο Στρατής Βαλαμιός είναι ψαράς στο νησί της Λέσβου. ©UNHCR/Roland Schönbauer
ΛΕΣΒΟΣ, Ελλάδα – Το χωριό της Σκάλας Συκαμινιάς είναι ένα γραφικό μέρος στην βόρεια Λέσβο, μόλις πέντε ναυτικά μίλια μακριά από την Τουρκία. Σε αυτό τον τόπο ο Στρατής Βαλαμιός και η Αιμιλία Καμβύση κέρδισαν την υποψηφιότητά τους για το Νόμπελ Ειρήνης 2016, χάρη στις προσπάθειες που κατέβαλαν σώζοντας χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που έφτασαν στις ακτές της Λέσβου το 2015.
Περίπου 800.000 άνθρωποι πέρασαν από τα ελληνικά νησιά το 2015, στην πλειοψηφία τους από τη Λέσβο, ενώ χιλιάδες εθελοντές κινητοποιήθηκαν για να βοηθήσουν. Ανάμεσά τους ο Στρατής, διασώζοντας εξαντλημένους ανθρώπους στη θάλασσα, και η κυρία Αιμιλία, μαγειρεύοντάς τους όταν έφταναν στη στεριά.
«Ξέραμε ότι δίνουμε στους πρόσφυγες κουράγιο και εκείνοι το καταλάβαιναν αυτό», λέει η κυρία Αιμιλία. «Τους αγκαλιάζαμε και τους φιλούσαμε. Ένιωθα σαν να βοηθούσα τον αδελφό μου ή την αδελφή μου».
«Ένιωθα σαν να βοηθούσα τον αδελφό μου ή την αδελφή μου»
Οι δυο τους, προτάθηκαν από αρκετούς Έλληνες ακαδημαϊκούς και τον πρόεδρο της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής, για να είναι υποψήφιοι μαζί με την ηθοποιό Susan Sarandon, μια από τους πλέον επιφανείς ξένους εθελοντές κατά τη διάρκεια της κρίσης του περασμένου έτους.
«Στο πρόσωπο αυτών των ανθρώπων αντανακλώνται οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης, των ανθρωπιστικών οργανώσεων και των εθελοντών αυτών των αθέατων ανθρώπων που συμβάλλουν στον αγώνα για αξιοπρέπεια», διαβάζουμε στην υποψηφιότητα. «Αυτό είναι το ‘πρόσωπο της Ελλάδας’, το οποίο προτείνουμε για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.»
Ο Στρατής θυμάται πολλές μέρες που ήταν αδύνατον να ψαρέψει. «Πέρυσι, η πλατεία δεν έμενε ποτέ στεγνή, άνθρωποι έβγαιναν από το νερό συνέχεια. Όταν βλέπεις ανθρώπους να πνίγονται, πώς μπορείς να πας για ψάρεμα; Αν ξανασυμβεί αυτό που γινόταν πέρυσι, πάλι το ίδιο θα έκανα.»
«Οι ταβέρνες είχαν γίνει νοσοκομεία, σε αυτά τα τραπέζια επαναφέραμε ανθρώπους στη ζωή». © UNHCR/Roland Schönbauer
Περίπου 800 άνδρες, γυναίκες και παιδιά έχασαν τη ζωή τους τον περασμένο χρόνο στην ανατολική Μεσόγειο. Μέχρι στιγμής φέτος πάνω από 400 άνθρωποι έχουν καταγραφεί ως νεκροί ή αγνοούμενοι στην ίδια περιοχή. Το 2016 θα είναι η πιο θανατηφόρα χρονιά στη Μεσόγειο.
«Ήταν φορές που τα μωρά πέθαιναν μέσα στα χέρια μου από υποθερμία», λέει ο Στρατής αναστενάζοντας. «Οι ταβέρνες είχαν γίνει νοσοκομεία, πάνω σε αυτά τα τραπέζια επαναφέραμε ανθρώπους στη ζωή».
«Ένα βράδυ, ακούσαμε φωνές στο σκοτάδι, αλλά δεν μπορούσαμε να δούμε τίποτα», θυμάται ο Στρατής. «Έτσι φόρεσα τον προβολέα στο κεφάλι μου και πήδηξα μέσα στο νερό. Και τότε βρήκα 66 άτομα, όλους να κρατούν σαμπρέλες, δεν υπήρχε πουθενά βάρκα. Είχε βυθιστεί. Έπρεπε να σκαρφαλώσουν στη βάρκα μου για να τους μεταφέρω στο λιμάνι.»
Μια από τις εμπειρίες που δεν θα ξεχάσει ποτέ συνέβη το 2009. «Ένα πλοιάριο με 20 άτομα κατευθυνόταν επάνω στα βράχια κοντά στο φάρο, επειδή ο διακινητής δεν ήξερε να το οδηγεί. Ρίξαμε αμέσως τα δίχτυα μας και βούτηξα για να τους σώσω. Όλα συνέβησαν τόσο γρήγορα. Μέχρι να βγάλω έναν στην ακτή, κάποιος άλλος είχε ήδη πνιγεί. Έσωσα δέκα, άλλοι δέκα πέθαναν. Ανάμεσά τους και αρκετά μωρά.»
«Φρόντιζε συνέχεια ανθρώπους, έτσι τον γνώρισα»
«Είμαι πολύ περήφανη για εκείνον», λέει η σύζυγός του Σταυρούλα Μαυραπίδη. «Φρόντιζε συνέχεια ανθρώπους, έτσι τον γνώρισα. Όμως δεν είναι πάντα εύκολο. Κάποιες φορές η ατμόσφαιρα στο σπίτι ήταν πολύ βαριά ύστερα από όσα είχαμε δει. Δυσκολευόμασταν να κοιμηθούμε».
Ο Στρατής έχει επιστρέψει τώρα στη θάλασσα και ψαρεύει ξανά, αλλά ανησυχεί καθημερινά για το μέλλον.
«Αυτό που φοβάμαι πραγματικά είναι τους ανθρώπους που οδηγούν τους άλλους στην προσφυγιά», λέει ο Στρατής. «Μπορεί να συμβεί και σε μας. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι πρόκειται να του συμβεί στο μέλλον.»
Το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης απονεμήθηκε στον πρόεδρο της Κολομβίας, Χουάν Μανουέλ Σάντος την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου. Όμως ο Στρατής και η κυρία Αιμιλία έχουν ήδη λάβει τα δικά τους βραβεία.
Όπως λέει ο Στρατής χαμογελώντας «Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ασφάλεια και σου λένε ευχαριστώ, αυτή είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή για όσα έχεις κάνει.»
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter