Zemar is 15 jaar en alleen op Lesbos

Dit verhaal komt uit het UNHCR Magazine 2019 – Najaar. * Naam is gewijzigd wegens veiligheidsredenen.

Zemar uit Afghanistan is pas 15 als hij aankomt in opvangcentrum Moria op het Griekse eiland Lesbos. Hij vluchtte uit Afghanistan nadat de Taliban zijn oudere broer hadden vermoord. In Turkije probeerde hij samen met zijn ouders naar Europa te reizen. Maar als de smokkelaars op een Turks strand in het holst van de nacht een groep van 50 mensen aan boord van een kleine rubberboot proberen te krijgen, raakt hij zijn ouders kwijt. Degenen die niet snel genoeg naar binnen kunnen klimmen, blijven achter.

Zemar heeft na alle gebeurtenissen rust nodig. Hij zoekt een plek in het overvolle opvangcentrum Moria. Maar tijdens de eerste nacht wordt zijn tas gestolen. Hij voelt zich nog eenzamer. Een paar nachten later vallen drie mannen hem aan. Hij weet te ontsnappen en een politiepatrouille bij de hoofdingang van Moria te bereiken. Hij brengt die nacht op de stoep door. Omdat er geen tolk beschikbaar is, is hij niet in staat om de officieren uit te leggen wat er is gebeurd. “Ze namen alles mee,” zegt hij. “Ik had niemand om mee te praten.”

Containers

De omstandigheden in het bekendste opvangcentrum in Griekenland zijn grimmig geworden. Terwijl de officiële capaciteit voor het centrum 3.000 is, herbergt het nu (op het moment van schrijven, red.) 12.800 asielzoekers. Mensen slapen in containers en tenten in een aangrenzende olijfgaard. In het overbevolkte Moria verblijven ook bijna 1.000 kinderen, met name tieners, die daar zonder hun ouders of familieleden zijn. De helft van hen is ondergebracht in vier beschermde delen,  maar de rest slaapt in een tent-achtig magazijn, ook wel een Rubb Hall genoemd, waar ook volwassenen verblijven.

“Elke keer als ik slaap, heb ik nachtmerries. Ik wil mijn familie weer zien”

Ook op de andere Egeïsche eilanden van Griekenland verblijven meer dan 1.600 alleenstaande minderjarigen in opvangfaciliteiten zoals die in Moria. Deze faciliteiten worden door de overheid gerund. In opvangcentrum Vathy op het eiland Samos slapen bijvoorbeeld meer dan een dozijn alleenstaande meisjes om de beurt in een kleine container, terwijl andere kinderen op containerdaken slapen.

Alleenstaande kinderen moeten soms wel maanden in onveilige omstandigheden leven voordat ze in aanmerking komen voor fatsoenlijk onderdak. Dat raakt hen zowel fysiek als mentaal. Zemar kan daarover meepraten: “We voelen ons allemaal nutteloos… ik heb zoveel stress. Ik kan steeds minder dingen onthouden en nadenken. Elke keer als ik slaap, heb ik nacht merries. Ik wil mijn familie weer zien.”

Beveiligde gedeelten

Autoriteiten hebben met hulp van UNHCR-partner METAdrasi voor Zemar voorlopig een plek gevonden in één van de beveiligde gedeelten voor alleenstaande minderjarigen. In zijn sectie verblijven 150 jongens uit Afghanistan en Syrië. “Het is hier veiliger, maar de jongens zijn vaak boos,” zegt Zemar. “Soms vechten ze. Als ze me zien, vallen ze me lastig. Laatst is er een jongen neergestoken.”

Ondanks zijn problemen zegt Zemar dat hij geluk heeft in één van de relatief goed beschermde delen van het opvang centrum te verblijven, in plaats van op straat. Hij hoopt binnenkort weer contact te kunnen maken met zijn ouders. “Europese landen hebben super krachten. Ze zouden iets aan Moria moeten doen.”