5 hardnekkige mythes over vluchtelingen en migranten

1. Ze komen allemaal hierheen

Niets is minder waar. Hoewel het gesprek over migranten en vluchtelingen in de media vaak focust op de (levensgevaarlijke) tocht met bootjes op de Middellandse Zee, blijft het overgrote deel van vluchtelingen vlakbij hun thuisland. 85 procent van alle vluchtelingen wordt opgevangen in de regio van crisisgebieden. De landen die wereldwijd de meeste vluchtelingen opvangen, zijn Turkije, Pakistan en Libanon. Een klein deel van alle vluchtelingen wordt dus opgevangen in Westerse landen, en het aandeel van Nederland daarin is nog een stuk kleiner.

2. Het merendeel van de vluchtelingen is man

Regelmatig zien we, vaak via sociale media, opmerkingen voorbij komen over ‘al die mannen die op de vlucht slaan’, en hun vrouw en kinderen zouden achterlaten in hun thuisland. De cijfers laten zien dat dit onjuist is. De verdeling van mannen en vrouwen die wereldwijd op de vlucht slaan is gelijk, blijkt uit het jaarlijkse Global Trend Rapport. Er zijn dus evenveel mannen als vrouwen op de vlucht. Wel is het zo dat de groep vluchtelingen die uiteindelijk in Nederland terecht komt, voor 75% uit mannen bestaat. Het zijn vaak vaders die vervolgens gezinshereniging aanvragen voor hun vrouw en kinderen.

3. De meeste vluchtelingen zijn gelukszoekers

Niemand kiest ervoor om te moeten vluchten. Uit angst voor oorlog of geweld laten vluchtelingen vaak alles achter: familie en vrienden, hun huis, baan of school. De reis die vluchtelingen afleggen op zoek naar een veilige plek is vaak levensgevaarlijk. De vraag of iemand in een ander land mag blijven of niet, wordt zeer nauwkeurig overwogen (vaak door de overheid). Mensen die om economische redenen hun land verlaten, krijgen bijvoorbeeld geen vluchtelingenstatus toegekend.

4. Vluchtelingen zijn illegaal

Vaak moeten mensen plotseling en in het geheim vluchten, bijvoorbeeld uit angst voor vervolging of vanwege sexuele geaardheid. Reisdocumenten worden soms achtergelaten of worden in beslag genomen, en door visavereisten is het vaak niet mogelijk om het vliegtuig te nemen. Irregulier reizen (vaak “illegaal” genoemd) is meestal de enige mogelijkheid voor vluchtelingen. Dit is vaak erg duur én gevaarlijk. Zodra vluchtelingen asiel aanvragen, krijgen ze een tijdelijke verblijfsvergunning en zijn dan legaal in Nederland. Asiel aanvragen is een mensenrecht. Illegale vluchtelingen bestaan dus niet.

5. Vluchtelingen en migranten zijn hetzelfde

Last but not least: de termen asielzoekers, migranten en vluchtelingen betekenen niet hetzelfde. Deze termen worden vaak met elkaar verward. Migranten en vluchtelingen met elkaar verwarren, kan leiden tot misvattingen over asiel en migratie, en kwalijke gevolgen hebben voor vluchtelingen en asielzoekers.

Vluchtelingen zijn mensen die in hun land van herkomst gegronde vrees hebben voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen zijn: ras of nationaliteit, godsdienst, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale groep . Een vluchteling kan in eigen land geen bescherming krijgen van de overheid tegen deze vervolging. Vluchtelingen krijgen deze status omdat het voor hen te gevaarlijk is om terug te keren naar hun thuisland. Het weigeren van asiel kan voor deze mensen mogelijk dodelijke gevolgen hebben.

Migranten verlaten hun land meestal op vrijwillige basis, en vaak in de hoop op een beter leven elders. Het onderscheid tussen ‘vluchteling’ en ‘migrant’ is essentieel. Vluchtelingen verlaten hun thuisland niet vrijwillig. In tegenstelling tot vluchtelingen kunnen migranten vaak wel veilig terugkeren naar hun land van herkomst.

Een asielzoeker is iemand die asiel heeft aangevraagd maar wacht op een beslissing op zijn of haar aanvraag. In Nederland kan iemand bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) asiel aanvragen.Daarna ben je asielzoeker. Een asielzoeker krijgt een verblijfsvergunning wanneer hij of zij erkend wordt als vluchteling. Omdat asiel aanvragen een mensenrecht is, bestaan ‘illegale asielzoekers’ dus ook niet.

Lees meer over het verschil tussen migranten en vluchtelingen, en hoe onze woordkeuze het verschil maakt.