'
;

Genel Bakış

4 milyona yakın mülteci

Türkiye, dünyadaki en büyük mülteci nüfusuna ev sahipliği yapmaya devam etmektedir.

Çoğunluğu kamp dışında

Türkiye’deki mültecilerin %95’inden fazlası kampların dışında, kentsel ve yarı kentsel alanlarda yaşamaktadır.

Çoğunluğu kadın ve çocuk

Türkiye’deki mültecilerin yüzde 70’i çocuk ve kadınlardan oluşmaktadır.

Ortaklarla Çalışmak

Türk Hükümeti, mültecilere yönelik yardım müdahalesine öncülük etmekte olup; UNHCR doğrudan operasyonel destek, kapasite geliştirme ve Türk makamlarına teknik tavsiye sağlaması aracılığıyla bu müdahaleyi desteklemektedir. UNHCR, Birleşmiş Milletler (BM) Mülteci Örgütü, ülkedeki BM kuruluşlarının ve ortakların Türkiye’nin mülteci müdahalesini desteklemeye yönelik çabalarını da uluslararası yardımda tekrarların ve boşlukların önüne geçmek amacıyla koordine etmektedir. UNHCR, faaliyetlerini devlet, BM ve STK’ların da arasında bulunduğu 19 ortak ile işbirliği içerisinde yürütmektedir.

Temel Faaliyetler

Kayıt ve Mülteci Statüsü Belirleme

  • Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu tarafından görevlendirilen ulusal makam olarak Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM), uluslararası koruma başvurularını kayıt altına alma ve değerlendirmekle sorumludur. UNHCR, kuruluş aşamasında uluslararası koruma başvuru sahiplerinin kayıtlarının alınması ve sevk süreçleri de dahil olmak üzere GİGM’e destek olmuştur. 10 Eylül 2018 tarihinden itibaren UNHCR’ın, Türkiye’de uluslararası koruma başvurusunda bulunmak isteyen yabancıların kayıtlarını almayı sonlandırmıştır. UNHCR, bireylerin üçüncü ülkeye yerleştirilmek üzere uygun olup olmadıklarını belirlemek amacıyla en hassas durumdaki vakaların tespit edilmesi için GİGM ile işbirliği içinde çalışmayı sürdürmektedir.
  • Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu gereğince, Türkiye’de uluslararası koruma başvurusunda bulunmak isteyen yabancılar, ülkeye giriş yapmalarına müteakip illerde bulunan İl Göç İdaresi Müdürlüklerine (İGİM)müracaat ederek başvuru talebinde bulunacaklardır. İGİM’ler bireyler tarafından yapılan uluslararası koruma başvurularının kayıt ve daha sonraki işlemlerini başlatacak ve üstlenecektir.
  • UNHCR, Türkiye’deki uluslararası koruma başvuru ve statü sahiplerine danışmanlık hizmetleri sunmak da dahil olmak üzere koruma faaliyetlerine devam etmektedir. UNHCR’nin, uluslararası koruma başvuru sahiplerine ve başvuru sahiplerinin rızası dahilinde uluslararası koruma başvurularıyla ilgili bilgilere erişimi devam etmektedir.
  • Biyometrik veriler, iletişim bilgileri, meslek, eğitim ve hassas durum gibi ayrıntılı bilgiler dâhil olmak üzere Geçici Koruma altındaki Suriyeli mültecilere ilişkin bilgileri güncellemek ve eksik bilgileri tamamlamak amacıyla güncelleme çalışmasını yürütmede Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’ne (GİGM) destek sağlanmaktadır. Güncelleme çalışması, kaydın sürekli bir parçası olarak uygulanmaya başlamıştır. Proje, Ocak 2017’de başlamış olup; yedi bölgede 81 ilde uygulanacaktır.
  • Teknik ve materyal destekler ile UNHCR, ulusal başvuru ve Mülteci Statüsü Belirleme (MSB) sürecinin geliştirilmesini sağlar. UNHCR, daha sağlam ve kaliteli bir ulusal iltica sisteminin yanı sıra var olan MSB usullerini güçlendirmek için GİGM ile işbirliği içinde çalışmaktadır.

Üçüncü Ülkeye Yerleştirme

  • UNHCR, en hassas durumdaki veya koruma risklerine sahip dosyaların titiz bir önceliklendirme temelinde incelenmesiyle mültecilerin üçüncü ülkeye yerleştirme programını yürütmektedir. 2017 yılında yaklaşık 17.000 mültecinin dosyası üçüncü ülkeye yerleştirme için sunulmuştur ve 2018 yılında üçüncü ülkeye yerleştirme için sunulması hedeflenen mülteci dosyası sayısı halihazırda 20.000’dir.

Koruma

  • UNHCR’nin ilgi alanına giren kişiler için kayıt, iltica ve korumaya erişim ile ilgili olarak ön saftaki kurumlar ile ortaklıklar güçlendirilmektedir ve Türk makamları nezdinde savunuculuk girişimleri artırılmaktadır. Buna ek olarak, hukuki yollara ve yardımlara erişimin geliştirilmesi bir öncelik olmayı sürdürmektedir.
  • UNHCR, kanunların ve politikaların uluslararası mülteci hukukuna uygun ilkeleri ve standartları kapsamalarını sağlamak için mevzuat desteği sağlamakta; sahadaki uygulama ile yasal çerçeve arasındaki uyumu teşvik etmek ve mültecilerin kendi kendine yeterliliğini güçlendiren haklara ve hizmetlere erişmelerini desteklemektedir.
  • Eğitim, sağlık, sosyal yardımlar, çocukların koruması, hukuki temsil, cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önleme ve bu şiddete müdahale gibi sektörlerde mültecilerin ve sığınmacıların kamu hizmetlerine entegrasyonlarını desteklemek ve UNHCR’nin ilgi alana giren kişilerin mevcut koruma mekanizmalarından faydalanmalarını sağlamak amacıyla özel ihtiyaç içinde olan ve hassas durumdaki kişilere destek sağlanmaktadır. Müdahalenin sürdürülebilirliğini teşvik etmek ve sosyal uyumu güçlendirmek amacıyla UNHCR’nin ilgi alanına giren kişilerin sosyal hizmetlere erişimleri, ilgili bakanlıklar ve belediyeler ile yakın işbirliği içinde kolaylaştırılmaktadır.
  • UNHCR, sahadaki ortakları ve Mart 2017’de açılan UNHCR-ASAM Danışmanlık Hattı ile ilgi alanına giren kişilerin doğru bilgi ve danışmanlık hizmetlerine zamanında ulaşmasını garanti altına alır.
  • İlgi alanına giren kişilerin, özel ihtiyaçlarını belirler ve değerlendirir. Uygun şekilde yardım sağlanması ve sosyal yardım mekanizmalarına yönlendirilmesi ve/veya üçüncü ülkeye yerleştirme için bu ihtiyaçlara cevap verir. UNHCR, devlet kurumları ve STK ortakları ile işbirliği içerisinde, sığınmacıların ve mültecilerin koruma gereksinimlerini karşılar.
  • UNHCR, ortaklarıyla birlikte, hassas durumdaki mülteci ve sığınmacılara direk olarak nakit ve nakit temelli olmayan yardım sağlar.
  • Koruma müdahalelerine doğrudan katılımlarını sağlamak için mültecilere erişmekte ve onlarla iletişime geçmektedir. UNHCR, topluluk temelli koruma doğrultusunda ve yaş, toplumsal cinsiyet ve çeşitlilik yaklaşımlarının sistematik olarak uygulanması ile tüm mültecilerin eşit bir şekilde haklardan faydalanmasını ve hayatlarını etkileyecek olan kararlarda tamamen kendilerinin rol almasını garanti etmeyi amaçlar.
  • Adalet Akademisi ve Türkiye Barolar Birliği gibi kurumlarla işbirliği içinde adli yardım ve temsil sağlayarak ve etkili hukuki yolları teşvik ederek mültecilerin adalete erişimlerini güçlendirmek için hukuki aktörlerle işbirliği yapılmaktadır. Ülkenin her yerinde bu çabaları sistemli hale getirme amacıyla her iki kurumla da mutabakat zaptı imzalanmıştır.
  • Özel ihtiyaç sahibi grupların tespit edilmesi ve sevk mekanizmalarının etkili kullanımı dâhil olmak üzere kabul kapasitelerini sürdürülebilir hale getirmek için karma göç hareketleriyle ilgilenen ön saftaki kurumlar desteklenmektedir.
  • Türkiye’deki farklı topluluklar arasında toplumsal uyumu kuvvetlendirmek, eğitim değerlerini yüceltmek, farkındalık yaratmak ve koruma anlamında yaşanan sorunlara çözüm getirmek amacıyla bugünün topluluk liderleri ve gönüllü olan gençlerle faaliyetler yürüterek mülteci gençlerin ve Türk gençlerinin kapasitesini geliştirmek.
  • Hak temelli bir yaklaşımın ve yasal çerçevenin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla ulusal makamların ve insani ortakların teknik becerilerini güçlendirmek için kapasite geliştirme faaliyetleri geliştirilmektedir.
  • UNHCR ve ortakları tarafından sağlanan yardımın niteliği ve düzeyinin mümkün olan en azami ölçekte eşit olarak sağlanması amacıyla Suriyeliler ile diğer uyruklardan mülteciler ve sığınmacılar arasında yardım ve hizmet sunumunu uyumlulaştırmak için çalışılmaktadır.
  • STK ortaklarının özel ihtiyaç sahibi ve çocuk koruma konuları olan vakaları tespit etmeye yönelik kapasitelerinin güçlendirilmesinin yanı sıra dosya yönetimi kapasiteleri de geliştirilmektedir.

Eğitim

  • Okul çağındaki çocukların eğitime erişimlerini sağlamak için Türk makamlarının çabaları; eğitim hizmetlerine ilişkin farkındalığı artırmak amacıyla erişim faaliyetlerinin yanı sıra Türk dili ders kitapları tedarik edilerek ve çocukların okullara kaydolmasına yardımcı olarak desteklenmektedir.
  • UNHCR, lise mezunlarının, yükseköğrenime kayıt için istenen dil yeterlilik gerekliliklerini karşılayabilmesine destek olmak için Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) ile ortaklık içinde ileri düzeyde Türk dili programları için burslar sağlamaktadır. Öğrenim ücreti, barınma ve diğer ilgili giderleri karşılamak için Suriyelilere UNHCR’nin Türkiye DAFI burs programı kapsamında yükseköğrenim bursları sağlanmaktadır.

Toplulukların Güçlendirmesi ve Kendi Kendine Yeterlilik

  • Mültecilerin insani yardımlardan bağımsız olarak kendi kendilerine yeterliliklerinin sağlanması ve içinde bulundukları toluma katkıda bulunmaları için, bu grupların ekonomik olarak güçlendirilmelerine yönelik programlar ile, beceri, yeterlilik ve yeteneklerinin geliştirilmesine destek sağlar.
  • Yoksulluğun ve yoksullukla olumsuz başa çıkma mekanizmalarının önüne geçmenin yanı sıra geçim kaynakları, ekonomik dayanıklılık ve sosyal uyumu teşvik etmek için mültecilerin beceri gelişimi, istihdam edilebilirliği ve iş gücü piyasasına erişimi teşvik edilmektedir. Mülteci istihdamını teşvik etmek için özel sektör ortaklarıyla da programlar geliştirilmektedir.

Temel İhtiyaçlar

  • Kentsel alanlarda ikamet etmekte olup yardıma en çok ihtiyacı olan kişilere yardım malzemelerinin sağlanmaktadır.
  • Mülteci nüfuslarına hijyen kitleri sağlanması ve önde gelen kurumlara duş, tuvalet ve barınma amaçlı konteyner tedarik edilmesiyle su, sanitasyon ve hijyen (WASH) koşulları iyileştirilmektedir.
  • Geçici Barınma Merkezlerinde (GBM’ler) kalmakta olup yardıma en çok ihtiyaç duyan kişilere temel yardım malzemeleri sağlanmakta ve ulaşım desteği verilmektedir.
  • Doğrudan veya ortaklar aracılığıyla destek sunulmasıyla il düzeyindeki makamların ve belediyelerin hizmet kapasitesinin güçlendirilmesinin desteklenmektedir.

Nakit Temelli Müdahaleler

  • GİGM ve UNHCR, 2018 yılının Ağustos ayının sonundan beri Kamp Alternatifleri programlarını yürütmektedirler ve UNHCR, Türkiye’nin güneydoğusunda bulunan 9 Geçici Barınma Merkezinin kapatılmasını veya bu merkezlerde bulunan insan yoğunluğunun azaltılmasını takiben buralardan ayrılan mülteci ve sığınmacıların kentsel alanlara yerleşmeleri amacıyla bu kişilere yer değiştirme yardımı sağlamaktadır. Bu yardımın amacı; mülteci ailelere merkezlerden ayrılmalarının akabindeki ilk üç ayda masraflarını karşılamaları amacıyla destek vermektir ve 2018 yılının sonuna kadar yaklaşık 60 bin kişiye yer değiştirme yardımı sağlanmıştır.
  • Özellikle belirli koruma riskleriyle karşı karşıya kalan hassas durumdaki mültecilere aylık nakit yardımı yapılmaktadır.
  • UNHCR’nin Türkiye’deki finansal hizmet sağlayıcısı PTT’dir. PTT, ülke genelindeki çok sayıda şubesi ile faydalanıcılara ön ödemeli kartlar aracılığıyla nakit yardımında bulunulmasını sağlamaktadır.

Kamp Koordinasyonu ve Yönetimi

  • UNHCR, Türkiye Cumhuriyeti’nin Geçici Barınma Merkezlerinin (GBM’ler) aşamalı olarak kapatılması veya konsolidasyonu stratejisi kapsamında, bu merkezlerde ikamet eden kişilerin ve bu kişilere ait özel eşyaların ayrıldıkları GBM’den yerleşecekleri GBM’ye sorunsuz bir biçimde naklinin sağlanması amacıyla gerektiğinde lojistik desteği sağlamaya devam edecektir. Kentsel alanlara yerleşmeyi tercih eden mültecilere ise, ev sahibi topluma etkili ve sorunsuz entegre edilmelerinin kolaylaştırılması amacıyla nakit temelli müdahaleler aracılığıyla destek sağlanacaktır.
  • Gerektiğinde yeni çadırlar da tedarik edilmektedir.

Toplum Farkındalığını Arttırmak

  • UNHCR Türkiye, mülteciler ve ilgi alanına giren kişilerin durumu hakkında toplumdaki farkındalığı artırmak, desteğini kazanmak ve mülteciler ve UNHCR’nin çalışma prensibine yönelik anlayışa dikkat çekmek adına geleneksel medya, sosyal medya ve interaktif platformların kullanımı ile bütüncül bir iletişim stratejisi uygulamaktadır.