Het is belangrijk om de juiste begrippen te gebruiken als het over asiel en migratie gaat. Regelmatig worden begrippen door elkaar gehaald. Zo zijn er wereldwijd meer dan 65 miljoen mensen gedwongen op de vlucht, maar niet iedereen van hen is vluchteling.
Er wordt vaak over vluchtelingen gesproken, terwijl het over migranten gaat. En je ziet ook dat de woordcombinatie ‘illegale asielzoeker’ wordt gehanteerd. Asielzoeken is een recht en dus nooit illegaal.
Woordkeuze maakt het verschil.
We hebben een aantal begrippen op een rij gezet:
Wanneer noem je iemand een vluchteling?
Wanneer spreek je van binnenlands ontheemden?
Wanneer noem je iemand een asielzoeker?
Waneeer is iemand een economische migrant?
Welke rechten hebben vluchtelingen?
Wanneer spreek je van een alleenstaande minderjarige vreemdeling?
Wat is subsidiaire bescherming?
Wanneer noem je iemand een vluchteling?
Volgens het Vluchtelingenverdrag is een vluchteling iemand die in zijn thuisland gegronde vrees heeft voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen zijn: ras, godsdienst, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde groep. Een vluchteling kan in eigen land geen bescherming krijgen tegen deze vervolging.
Wanneer heeft iemand een gegronde vrees voor vervolging in zijn thuisland? Voorbeelden van groepen die gevaar lopen in eigen land zijn etnische minderheden in Afghanistan, Moslims in Myanmar, opposanten van het regime in Eritrea en homoseksuelen in Iran.
In 2016 had UNHCR de zorg voor 17,2 miljoen vluchtelingen wereldwijd.
Wanneer spreek je van binnenlands ontheemden?
Mensen die om dezelfde redenen vluchten als vluchtelingen maar de landsgrenzen niet oversteken. Ze zouden door hun eigen land beschermd moeten worden maar in de praktijk is dit vaak niet het geval. Er zijn meer ontheemden dan vluchtelingen.
In 2016 verleende UNHCR bijstand aan 40,3 miljoen binnenlands ontheemden.
Wanneer noem je iemand een asielzoeker?
Een asielzoeker is iemand die asiel heeft aangevraagd. In Nederland kan een asielzoeker bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) asiel aanvragen. Deze persoon verkrijgt een verblijfsvergunning wanneer hij of zij erkend wordt als vluchteling. Het is een mensenrecht om asiel aan te vragen.
Wanneer noem je iemand een economische migrant?
Een economisch migrant verlaat zijn land doorgaans op vrijwillige basis, en vaak in de hoop op een beter leven. Indien de migrant zou willen, kan hij of zij veilig terugkeren.
Het onderscheid tussen ‘vluchteling’ en ‘migrant’ is essentieel. Een vluchteling verlaat huis en haard niet vrijwillig, terwijl een economische migrant hier vaak wel een keus in heeft.
Welke rechten hebben vluchtelingen?
Een vluchteling mag niet worden teruggestuurd naar zijn of haar land van herkomst. Een vluchteling heeft recht op een gelijke behandeling als een burger van het land waar hij of zij asiel heeft aangevraagd. Vluchtelingen hebben dus recht op toegang tot bijvoorbeeld medische zorg, onderwijs en werk.
Wanneer spreek je van een alleenstaande minderjarige vreemdeling?
Een alleenstaande minderjarige vreemdeling is een kind (dus jonger dan 18 jaar) dat niet in zijn eigen land is en gescheiden is (geraakt) van beide ouders of personen die wettelijk voor hem of haar verantwoordelijk zijn. Meer dan de helft van alle vluchtelingen wereldwijd is kind, onder hen een groot aantal alleenstaande kinderen. In 2017 vroegen 1.181 alleenstaande minderjarige kinderen asiel aan in Nederland.
Wat is mensensmokkel?
Er wordt gebruik gemaakt van mensensmokkelaars om grenzen te passeren. Mensensmokkelaars worden ingeschakeld omdat legaal in reizen moeilijk, zo niet onmogelijk is.
Reizen per vliegtuig is bijvoorbeeld vaak niet mogelijk voor vluchtelingen, omdat vliegtuigmaatschappijen volgens een EU richtlijn verplicht zijn personen zonder visum te weigeren.
Wat is mensenhandel?
Mensenhandel is het verplaatsen van een persoon, door middel van misleiding, dwang of geweld, met uitbuiting als doel. Een geheel andere situatie dus dan mensensmokkel. Slachtoffers van mensenhandel hebben alle steun en bescherming nodig om uit de handen van mensenhandelaren te komen en te blijven.
Wat is hervestiging?
Veel vluchtelingen kunnen niet terug naar huis keren vanwege oorlog, geweld of vervolging. Sommige vluchtelingen zijn in het land waar ze naar toe zijn gevlucht nog steeds niet veilig, of hebben hulp nodig die in het opvangland niet kan worden geboden. UNHCR kijkt welke vluchtelingen het meest kwetsbaar zijn. Deze vluchtelingen kunnen dan in aanmerking komen voor hervestiging naar een ander land. Wereldwijd zijn er 34 landen met een hervestigingsbeleid, waaronder Nederland.
Sinds 1988 nodigt de Nederlandse regering in overleg met UNHCR vluchtelingen uit om zich hier permanent te vestigen. Momenteel zijn dat 750 vluchtelingen per jaar.
Wat is relocatie?
Relocatie verwijst naar de overdracht van vluchtelingen van de ene EU lidstaat naar de andere. Dit is een intern EU-proces, waarin lidstaten een andere lidstaat helpen om de druk van een relatief grote vluchtelingenpopulatie te verminderen, door de verantwoordelijkheid voor een aantal van deze vluchtelingen over te nemen.
In september 2015 werd bekend dat er relocatie van 160,000 Syrische en Eritrese vluchtelingen zal plaatsvinden vanuit Italië en Griekenland.
Wat is naturalisatie?
Vluchtelingen kunnen na vijf jaar wettelijk en onafgebroken verblijf in Nederland voor naturalisatie in aanmerking komen. Via dit proces kunnen ze de Nederlandse nationaliteit verkrijgen. Een van de vereisten is dat ze taallessen en inburgeringscursussen met succes hebben afgerond. Staatlozen kunnen na drie jaar legaal verblijf in Nederland voor naturalisatie in aanmerking komen.
Wat is gezinshereniging?
Gezinshereniging is het bij elkaar brengen van een gezin dat door hun vlucht van elkaar gescheiden is geraakt. Wanneer een vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, kan hij zijn gezinsleden laten overkomen naar Nederland.
Wat is subsidiaire bescherming?
Deze status wordt toegekend aan iemand die niet voor de vluchtelingenstatus in aanmerking komt, maar die een reëel risico loopt op ernstige schade als hij naar zijn thuisland zou terugkeren (bijv. indien hij slachtoffer wordt van doodstraf, foltering, willekeurig geweld bij een gewapend conflict etc).