Bezpieczeństwo i ochrona uchodźców wzajemnie się uzupełniają

Volker Türk, dyrektor ds. ochrony prawnej uchodźców w UNHCR, wyjaśniał członkom Komitetu Antyterrorystycznego Rady Bezpieczeństwa ONZ, że ochrona uchodźców i bezpieczeństwo narodowe idą ze sobą w parze.

Jak powiedział członkom Komitetu Antyterrorystycznego Rady Bezpieczeństwa ONZ w Nowym Jorku Volker Türk: „Działania mające na celu zapewnienie osobom potrzebującym dostępu do bezpieczeństwa i ochrony mogą jednocześnie zagwarantować bezpieczeństwo państwom i społecznościom przyjmującym”.

Szacuje się, że uchodźcami jest obecnie 21,7 mln ludzi na świecie. Z tego ponad pięć milionów stanowią osoby, które uciekły przed trwającą od ponad sześciu lat wojną w Syrii, głównie w poszukiwaniu schronienia w krajach sąsiednich.

W odpowiedzi na napływ uchodźców część krajów wprowadziła restrykcyjne kontrole na granicach lub obowiązek wizowy. Rozwiązania te – choć często uzasadniane względami bezpieczeństwa – w niewielkim stopniu przyczyniają się do jego osiągnięcia.

Türk ostrzegł, że takie podejścia nie prowadzą do poprawy bezpieczeństwa w krajach przyjmujących uchodźców. Mogą wręcz zwiększać zagrożenia dla bezpieczeństwa, popychając uchodźców w ramiona przemytników i handlarzy ludźmi oraz stwarzając sytuacje, które mogą wykorzystać grupy terrorystyczne.

Określanie uchodźców mianem zagrożenia dla bezpieczeństwa może ponadto „stanowić zaproszenie dla retoryki odwołującej się do ksenofobii i rasizmu, a nawet prowadzić do ataków fizycznych skierowanych przeciw uchodźcom”.

Składający się z 15 członków Komitet Antyterrorystyczny Rady Bezpieczeństwa ONZ powołano po zamachach z 11 września 2001 r. w celu monitorowania działań na rzecz zwalczania działalności terrorystycznej.

W swoim przemówieniu Türk zauważył, że Konwencja z 1951 r. dotycząca statusu uchodźców i inne późniejsze międzynarodowe porozumienia przewidują lepsze i skuteczniejsze sposoby postępowania.

Zapewniają one uporządkowaną procedurę obejmującą rejestrację danych biometrycznych i sprawdzenie informacji na temat każdego uchodźcy, co umożliwia zwiększenie bezpieczeństwa państw zarówno na granicach, jak i w procesie przesiedlania. Jednocześnie środki te obejmują odpowiednie zabezpieczenia umożliwiające ochronę praw uchodźców i osób ubiegających się o azyl.

„W przypadku niezwłocznej rejestracji i ustalenia statusu osób ubiegających się o azyl i uchodźców w sposób uczciwy i skuteczny państwa mogą mieć większe zaufanie do osób przebywających na ich terytorium” – powiedział Türk.

Jak wyjaśnił, włączenie uchodźców w życie kraju zaraz po przyjeździe poprzez zapewnienie im dostępu do pracy, edukacji i świadczeń socjalnych może zapobiec wykluczeniu i marginalizacji, które mogą prowadzić do utrwalenia słabszej pozycji uchodźców, pozbawienia praw, a w skrajnych przypadkach do ich radykalizacji.

Dyrektor biura ochrony prawnej uchodźców UNHCR poinformował także, że UNHCR kontynuuje współpracę z władzami poszczególnych państw przy tworzeniu i wdrażaniu systemów kontroli granicznej, uwzględniających konieczność ochrony uchodźców.

Pełen tekst przemówienia można przeczytać tutaj.