Türkiye’deki ulusal kanunlara göre, yabancılar (ve uluslararası koruma başvuru sahipleri, mülteciler ve geçici koruma altındakiler) da dâhil olmak üzere Türkiye’deki bütün çocuklar ücretsiz olarak ilk ve orta öğrenim alma hakkına sahiptir.

Geçici Koruma Yönetmeliği (22 Ekim 2014) geçici koruma altındaki kişilere verilecek geniş çaplı eğitim hizmetlerinin sunulmasına ilişkin hükümler içermektedir. Bu eğitim hizmetleri; erken çocukluk eğitimi, ilk ve orta öğretim (1-12. sınıflar), yükseköğrenim ve yaygın eğitim programlarını kapsamaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) mültecilerin erken çocukluk eğitimine, okullara (ve Geçici Eğitim Merkezlerine) ve yaygın eğitim programlarına (Halk Eğitim Merkezleri tarafından verilen Türkçe dil kursları ve beceri kazandırma kursları dâhil) erişimlerini sağlamaktan ve bu erişimi yönetmekten sorumludur.

Türkiye’de ne kadar kalacak olursanız olun, çocuklarınızın okula gitmesi önemlidir! Başka bir ülkeye yerleştirilmeyi veya ülkenize geri dönmeyi umut ediyor olsanız bile, sizin ve ailenizin Türkiye’de geçirdiğiniz zamanı çocuklarınızın yeni eğitim sistemine sosyal ve akademik olarak uyum sağlamalarına yardımcı olacak becerileri geliştirecek şekilde kullanmanız önemlidir. Çocuklarınız okuldan ne kadar uzun süre ayrı kalırsa, işler o kadar zorlaşır.

Okula devam etmek, eğitim açısından sağladığı yararlara ek olarak çocuklarınızın yerinden edilmenin etkilerinden kurtulmalarına da yardımcı olacaktır. Düzenli bir rutine (her gün okula veya dil kurslarına devam etmek) sahip olmak çocuklarınıza ve gençlere istikrar getirecektir. Okula gitmek, aynı zamanda sizin ve ailenizin Türkiye’de yardım ihtiyacı içinde olmanıza yol açan durumlara ve geçmişte olanlara odaklanmanız yerine geleceğe odaklanmanızı sağlar.

Türkiye’deki Okullar ve Geçici Eğitim Merkezleri (GEM)

Suriyeli çocuklar Türk okullarına veya Geçici Eğitim Merkezlerine kayıt yaptırabilirler. Geçici Eğitim Merkezlerine bazen gayriresmî olarak “Suriye Okulları” denilmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı, bütün Suriyeli çocukların önümüzdeki üç yıl içinde Türk okullarına kayıt yaptırmalarını istediğini belirtmiştir.

Eylül 2016’dan itibaren anaokuluna veya 1. sınıfa geçen tüm Suriyeli çocukların Geçici Eğitim Merkezlerine değil, Türk okullarına kayıt yaptırması zorunlu hâle getirilmiştir. Bakanlık, ayrıca, 5. ve 9. sınıfa geçen çocukların Türk okullarına kayıt yaptırmalarını teşvik etmiştir. Bu politika, 2017 yılında bütün illerde uygulanacaktır.

Geçici Eğitim Merkezlerinde müfredat Suriye müfredatına dayalıdır ve dersler Suriyeli gönüllü öğretmenler tarafından Arapça verilmektedir. Müfredat Türkçe dersler de içermektedir. Bütün Geçici Eğitim Merkezleri, Milli Eğitim Bakanlığı’nın koordinasyonu ve denetimi altındadır.

Çocuğunuzu bir Türk okuluna veya bir Geçici Eğitim Merkezine nasıl kaydettirirsiniz?

Türk okullarına kayıt

Çocuklarının bir Türk okuluna kaydolmasını talep etmek için ebeveynlerin İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvurmaları gerekmektedir.

Bir Türk okuluna kaydolmak için aşağıdaki belgeler gereklidir:

• Yabancı kimlik numarası (99 ile başlayan numara)
• MERNİS (Nüfus) veritabanı sistemine kayıt – ikamet adresi bilgisi

Çocuğunuzun önceki eğitim geçmişi hakkında elinizde herhangi bir kayıt varsa, bu kayıtlar İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne götürülmelidir. İl Milli Eğitim Müdürlüğü şu konularda karar verecektir: (i) çocuğun önceki eğitim geçmişi ve yeteneklerinin yanı sıra yaşına bağlı olarak yerleştirileceği sınıf ve (ii) çocuğun kayıt yaptıracağı okul.

Çocuğunuzun önceki eğitim geçmişi hakkında elinizde hiçbir bilgi yoksa (veya okula ilk defa kaydı yapılacaksa), eğitim görevlileri çocuğunuzun hangi sınıfa kaydolacağına karar verilmesi için kısa bir mülakat veya yazılı sınav yapabilir.

Şu anki ikamet adresiniz hakkında herhangi bir kayıt varsa, hâlihazırda yer bulunan en yakın okula yerleştirme yapılması için bu bilginin sunulması yararlı olabilir. İkamet adresinizi gösteren belge muhtardan ücretsiz olarak alınabilir.

Çocuğun okula kaydolmadan önce Türkçe konuşabilmesi gerekli değildir. Çocuklar Türkçe konuşamıyorlarsa okula erişimden mahrum bırakılamazlar.

Çocuklar okula kaydolmadan önce veya okula gittikleri dönemde dil becerilerini geliştirmek için Halk Eğitim Merkezleri tarafından verilen Türkçe dil kurslarına da gidebilirler.

Geçici Eğitim Merkezlerine kayıt

Geçici Eğitim Merkezlerine kayıt usulleri Türk okullarına kayıt yaptırmak için uygulanan usullere göre daha az standartlaştırılmış olabilir. Yaşadığınız ilde hangi usullerin uygulandığını öğrenmek için İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvurmanız tavsiye edilmektedir.

Eğitime yönelik mali destek (Anaokulundan 12. Sınıfa kadar)

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB), Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Kızılay ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) mülteciler için yurt çapında “Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi Programı” adında bir sosyal yardım programı uygulamaktadır. Bu program, 2003 yılından beri ASPB tarafından Türk vatandaşları ve Türkiye’de yaşayan yabancılar için uygulanmakta olan ulusal Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi programının bir uzantısıdır. Hangi milletten olursa olsun, kamp dışında yaşayan ve uygunluk kriterlerini karşılayan tüm mülteciler bu yardımdan faydalanabilir. Bu program kapsamında, kriterleri karşılayan ailelere çocuklarının (anaokulundan 12. sınıfa kadar) okula düzenli olarak gitmesi şartıyla nakit yardımı yapılmaktadır.

Bu programa başvuracak kişilerin Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nde (GİGM) kayıtlı olması, 99 ile başlayan bir yabancı kimlik numarasına sahip olması ve MERNİS veritabanına kayıtlı olması gerekmektedir. Ödemeleri düzenli alabilmek için başvuru sahiplerinin programın uygunluk kriterlerini karşılaması ve çocuklarını düzenli olarak okula göndermeleri zorunludur.

Hem Geçici Eğitim Merkezlerinde hem de Türkiye’deki devlet okullarında kayıtlı olan öğrenciler bu program vasıtasıyla mali destekten faydalanabilirler.

Mültecilere yönelik Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi Programı hakkında detaylı bilgi için (başvuru işlemleri ve uygunluk kriterleri dâhil olmak üzere) buradan Eğitim İçin Şartlı Nakit Transferi broşürüne ulaşabilirsiniz.

Suriyeli gençler başvurdukları üniversitenin dil ve akademik giriş şartlarını sağladıkları sürece Türk üniversitelerine başvurabilirler. Bakanlar Kurulu, 2017-2018 akademik yılında devlet üniversitelerinde (özel üniversitelerde değil) Suriyeli öğrencilerden eğitim harcı alınmayacağını açıklamıştır. Ancak öğrencilerin şehir içi ulaşım, kitap ve yaşam masraflarını karşılamaları gerekecektir.

Türk üniversitelerine kayıt yaptırmak isteyen Suriyeli lise mezunlarının şu şartları yerine getirmeleri gerekmektedir:

• GİGM tarafından verilen yabancı kimlik numarası (99 ile başlayan numara),
• 12. sınıfı tamamlamış olduklarına ilişkin kanıt,
• Kayıt yaptırmak istenen üniversite tarafından yapılan Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (YÖS) sonuçları,
• Kayıt yaptırmak istenen kurumun eğitim dilinde yetkin olduğunu gösterir kanıt.

Üniversite eğitimine Suriye’de başlayıp eğitimini tamamlayamamış olan öğrenciler üniversitelerden geçtikleri kredileri (dersleri) tanımalarını isteyebilirler. Suriye’de geçilen dersleri tanıyıp tanımama kararını her üniversite kendisi verecektir ve bu durum üniversitenin bir bölümünden diğerine farklılık gösterebilir.

Yükseköğrenime yönelik mali destek

Suriyeli öğrencilerin Türkiye’de yükseköğrenim görmeleri için burs veren bir dizi kurum ve kuruluş bulunmaktadır. Bu kuruluşlara örnek olarak YTB (Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı), DAFI burs programı aracılığıyla UNHCR ve STK’ları (örn. SPARK) verebiliriz.

YTB, HOPES ve DAFI’nin verdiği burslar öğrencilerin harç ücretini ve barınma ve yaşam masrafları için öğrencilere aylık harçlık ödenmesini kapsamaktadır.

Burs başvurularına ilişkin bilgiler, her yıl bu kuruluşların internet sitelerinden ve sosyal medya sayfalarından açıklanmaktadır.

Suriyeli öğrenciler Türkiye’de bulunan çevrimiçi ve uzaktan eğitim veren Anadolu Üniversitesi’ne kayıt yaptırabilirler. Anadolu Üniversitesi tarafından verilen derece ve diplomalar, Türkiye’de ve uluslararası alanda tanınırlığa sahiptir.

Bir dizi farklı kurum da çevrimiçi programlar sunmaktadır (örn. University of the People, Coursera). Bu programların çoğu Türkiye’de resmi olarak tanınmamaktadır. Bu kurslar bilgi tazeleme ve öğrencilerin üniversiteye hazırlanmalarına yardımcı olma açısından yararlıdır.

Suriyeliler, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı meslek okullarına kayıt yaptırabilirler. Kayıt usul ve şartları diğer okullarla aynıdır.

Beceri kazandırma kursları, Halk Eğitim Merkezleri tarafından ücretsiz olarak verilmekte ve sertifikaları ise Milli Eğitim Bakanlığı tarafından verilmektedir. Bu kurslara kayıt yaptırmak için geçerli bir yabancı kimlik numaranızın olması gerekmektedir.

Türkçe öğrenmek, Türkiye’de yaşarken temel bir hayatta kalma becerisidir. Türkçe öğrenmek günlük hayatı ve basit işleri (alışveriş, toplu taşıma kullanma) kolaylaştıracak, aynı bölgede yaşayan başka kişilerle arkadaşlık kurulmasına olanak sağlayacak ve acil durumlarda (doktor veya polisle iletişim kurma) yardımcı olacaktır.

Halk Eğitim Merkezleri tarafından ücretsiz Türkçe kursları verilmektedir. Kursa kaydolmak için lütfen bulunduğunuz ildeki Halk Eğitim Merkezi’ne başvurun. UNHCR’nin ortakları bulunduğunuz ildeki dil kurslarına ilişkin daha fazla bilgi sunabilirler.