UNHCR waarschuwt dat de wereld afglijdt naar een gevaarlijk nieuw tijdperk van wereldwijde ontheemding nu geconstateerd moet worden dat bijna 60 miljoen mensen op de vlucht zijn.

Uit een rapport van UNHCR, dat vandaag is vrijgegeven, blijkt dat de wereldwijde ontheemding als gevolg van oorlogen, conflicten  en vervolging een recordhoogte heeft bereikt en dat de aantallen nog steeds snel blijven stijgen.

Global Trends, het jaarlijkse rapport van UNHCR, toont aan dat het aantal gedwongen ontheemden scherp is gestegen: 59.5 miljoen personen aan het einde van 2014 tegenover 51.2 miljoen een jaar eerder en 37.5 miljoen in 2005. De toename sinds 2013 is de hoogste ooit vastgelegd in een enkel jaar.

De grote toename begon in 2011 met het uitbreken van de oorlog in Syrië. Syrië  werd als gevolg daarvan het land dat voor de grootste ontheemding verantwoordelijk is. In 2014 werden per dag ongeveer 42.500 mensen vluchteling, asielzoeker of ontheemd,  dat is een verviervouding in slechts vier jaar tijd. Wereldwijd, is één op de 122 mensen ofwel een vluchteling, ofwel ontheemd of asielzoeker. Zouden deze mensen onderdanen van een land zijn, dan zou dat land gelet op het bevolkingsaantal het 24^e land ter wereld zijn.

"We zijn getuige van een paradigma-verandering, een ongecontroleerde versnelling naar een tijdperk waarin zowel de omvang van de wereldwijde gedwongen ontheemding als de vereiste reactie, groter is dan ooit tevoren ", zei Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen António Guterres. "Het is angstaanjagend dat aan de ene kant de aanstichters van conflicten straffeloos hun gang kunnen gaan, en aan de andere kant  de internationale gemeenschap een schijnbaar totaal onvermogen ten toon spreidt  om tot samenwerking te komen om oorlogen te stoppen en om vrede te stichten en te bewaren."

Uit het rapport van UNHCR blijkt dat het aantal vluchtelingen en ontheemden in steeds meer regio’s stijgt. In de afgelopen vijf jaar zijn minstens 15 conflicten uitgebroken of opnieuw opgelaaid: acht in Afrika (Ivoorkust, Centraal-Afrikaanse Republiek, Libië, Mali, het noordoosten van Nigeria, Democratische Republiek Congo, Zuid-Soedan en dit jaar in Burundi); drie in het Midden-Oosten (Syrië, Irak en Jemen); één in Europa (Oekraïne) en drie in Azië (Kirgizië, en in verschillende gebieden van Myanmar en Pakistan). Slechts een aantal van deze conflicten is opgelost en de meeste veroorzaken nieuwe ontheemdingen. In 2014 zijn slechts 126.800 vluchtelingen teruggekeerd naar hun land van herkomst, het laagste aantal in 31 jaar.

Tevens is er al decennia lang een voortdurende instabiliteit en onrust in Afghanistan, Somalië en elders. Deze zorgt dat miljoenen mensen uit deze landen ofwel nog steeds op drift zijn of - hetgeen in toenemende mate het geval is - zijn gaan behoren tot de onderkant van de samenleving. Zij leven met de verlammende onzekerheid hoe lang zij nog ontheemd of vluchteling zullen zijn. Een recent en zeer zichtbaar gevolg van de conflicten in de wereld is onder meer de dramatische groei in het aantal vluchtelingen dat een veilig heenkomen probeert te zoeken door het maken van gevaarlijke boottochten, onder meer op de Middellandse Zee, in de Golf van Aden en de Rode Zee en in Zuidoost-Azië.

De helft van de ontheemden is kind

Uit het UNHCR Global Trends rapport blijkt dat in 2014 alleen al 13.9 miljoen mensen ontheemd raakten - vier keer zoveel als in 2010. Wereldwijd waren er 19.5 miljoen vluchtelingen (16.7 miljoen in 2013), 38.2 miljoen ontheemd in eigen land (33.3 miljoen in 2013), en 1.8 miljoen asielzoekers (1.2 miljoen in 2013).

"Door een enorm tekort aan fondsen en een gapend gat in het wereldwijde systeem voor de bescherming van oorlogsslachtoffers, worden mensen die mededogen, hulp en een schuilplaats behoeven in de steek gelaten," zei Guterres. "In dit tijdperk van ongekende massale ontheemding, hebben we een ongekende humanitaire aanpak nodig. We moeten ons verplichten tot een hernieuwde wereldwijde inzet voor verdraagzaamheid en bescherming van mensen die op de vlucht zijn voor conflicten en vervolging."

Syrië is 's werelds grootste producent van zowel binnenlandse ontheemden (7.6 miljoen) en vluchtelingen (bijna 3.8 miljoen eind 2014). Afghanistan (2.59 miljoen) en Somalië (1.1 miljoen) zijn daarna de landen die de grootste aantallen vluchtelingen genereren.

Zelfs ten tijde van deze forse groei in het aantal vluchtelingen blijft de wereldwijde verdeling tussen rijke en minder rijke landen uit balans. Bijna negen op de tien vluchtelingen (86 procent) verbleven in de minder economisch ontwikkelde regio’s en landen. Een kwart van alle vluchtelingen bevond zich in landen die op de VN lijst van minst ontwikkelde landen staan.

Europa (51% meer)

De oorlog in Oekraïne, het recordaantal  van 219.000 personen die de Middellandse Zee trachtten over te steken, en het grote aantal Syrische vluchtelingen in Turkije - dat in 2014 's werelds grootste opvangland werd voor vluchtelingen met maar liefst 1.590.000 Syrische vluchtelingen tegen het einde van het jaar – heeft gezorgd voor meer publieke aandacht voor de vluchtelingenproblematiek, zowel in positieve als negatieve zin. In de Europese Unie kregen Duitsland en Zweden te maken met de meeste asielaanvragen.  

Aan het eind van het jaar bevonden zich in totaal 6.7 miljoen ontheemden in Europa, ten opzicht van 4.4 miljoen aan het eind van 2013. Het grootste gedeelte hiervan bestond uit Syriërs in Turkije en Oekraïners in de Russische Federatie.

Midden-Oosten en Noord-Afrika (19% meer)

Het massale lijden veroorzaakt door de Syrische oorlog -met 7.6 miljoen binnenlandse ontheemden en bijna 3.9 miljoen ontheemden in de omliggende regio en daarbuiten als vluchtelingen- maakt dat het Midden-Oosten wereldwijd gezien heeft gezorgd voor de meeste ontheemde personen. Naast de alarmerende hoge getallen uit Syrië was er in 2014 een nieuwe ontheemding van minstens 2,6 miljoen mensen in Irak, met als gevolg dat eind 2014 zo’n 3.6 miljoen mensen als ontheemde geteld waren. Ook in Libië raakten veel personen ontheemd, namelijk zo’n 309.000 mensen.

Sub-Sahara Afrika (17% meer)

Vaak worden de talrijke Afrikaanse conflicten over het hoofd gezien, zoals die in de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Somalië, Nigeria, de Democratische Republiek Congo en elders. Samen produceerden deze conflicten grootschalige ontheemdingen in 2014, slechts iets minder dan in het Midden-Oosten. In het geheel had Sub-Sahara Afrika 3,7 miljoen vluchtelingen en 11,4 miljoen ontheemden, waarvan 4,5 miljoen ontheemd raakten in 2014. Nigeria is in deze telling buiten beschouwing gebleven omdat de cijfers voor dat land in het algemeen moesten worden bijgesteld en er daardoor geen betrouwbare vergelijkbare cijfers voorhanden waren. Ethiopië verving Kenia als het grootste gastland voor vluchtelingen in Afrika en werd het vijfde grootste gastland ter wereld.

Azië (31% meer)

Azië behoort al lange tijd tot de regio’s in de wereld die de meeste ontheemden voortbrengt. Ook nu weer is het aantal vluchtelingen en ontheemden in Azië gegroeid en wel met 31 procent in 2014 naar 9 miljoen mensen. Afghanistan, eerder 's werelds grootste producent van vluchtelingen, heeft deze jammerlijke status afgestaan aan Syrië. Een aanhoudende ontheemding was waar te nemen in en uit Myanmar in 2014, onder andere van  Rohingya uit West-Rakhine, en in de Kachin en Noordelijke Shan regio’s. Iran en Pakistan bleven twee van de top vier gastlanden voor vluchtelingen wereldwijd.

Amerika (12% meer)

Amerika zag ook een stijging in het aantal gedwongen ontheemden. Het aantal Colombiaanse vluchtelingen daalde met 36.300 naar 360.300 in de loop van het jaar, maar vooral als gevolg van een herziening van het aantal vluchtelingen gemeld door Venezuela. Colombia heeft desondanks toch nog steeds één van 's werelds grootste ontheemde populaties met 6 miljoen mensen en met 137.000 Colombianen die voor het eerst ontheemd raakten in de loop van het jaar. Doordat meer mensen op de vlucht waren voor geweld van bendes of andere vormen van vervolging in Midden-Amerika, kreeg de Verenigde Staten te maken met 36.800 meer asielaanvragen dan in 2013, een groei van 44 procent.

Het volledige Global Trends rapport met deze informatie en meer, inclusief data over de afzonderlijke landen, demografische gegevens, cijfers van mensen die terugkeren naar hun land, en de beschikbare schatting van het aantal statelozen is te vinden op http://www.unhcr.org/2014trends.

Voor meer informatie, neem contact op met Vanessa Saenen.

Tel: 0476/ 42 01 34   E-mail: saenen[at]unhcr.be

« terug