Ontheemden
Ontheemden zijn op de vlucht en op zoek naar veiligheid in hun eigen land
De term ‘vluchtelingen’ wordt vaak ten onrechte gebruikt om te verwijzen naar ontheemde personen. In tegenstelling tot vluchtelingen zijn ontheemden geen internationale grens overgestoken om asiel te vragen in een ander land. Ze verblijven nog steeds in hun eigen land. Hoewel ze om dezelfde redenen op de vlucht slaan als vluchtelingen (gewapend conflict, algemeen geweld, schending van de mensenrechten), blijven ontheemden wettelijk onder de bescherming staan van hun eigen overheid, ook al geeft diezelfde overheid soms de aanzet tot vluchten. Ontheemden behouden al hun rechten als staatsburgers, dus ook het recht op bescherming op grond van de mensenrechten en de beginselen van het internationaal humanitair recht.
Het oorspronkelijke mandaat van UNHCR mikt niet specifiek op ontheemden. Niettemin helpt het agentschap gezien zijn ervaring met ontheemding al jarenlang miljoenen ontheemde burgers. Sinds kort wordt deze hulp georganiseerd volgens het ‘principe van sectorverantwoordelijkheid’ of een ‘cluster approach’, waarbij het werk wordt verdeeld binnen de Verenigde Naties en onder de andere humanitaire agentschappen. UNHCR speelt een voortrekkersrol op het vlak van de bescherming van ontheemden die het slachtoffer werden van een conflict, het verschaffen van een noodonderkomen en het coördineren en beheren van de kampen waar ontheemden worden opgevangen.
Eind 2011 werd het aantal ontheemden wereldwijd op 26,4 miljoen mensen geschat. UNHCR verleende bijstand aan bijna 15,5 miljoen ontheemden in 26 landen, met inbegrip van de drie landen met het grootste aantal ontheemden: Colombia, DR Congo en Pakistan.
Miljoenen andere burgers die geen dak meer boven hun hoofd hebben als gevolg van een natuurramp worden eveneens als ontheemden beschouwd. Voor die groep draagt UNHCR enkel in uitzonderlijke omstandigheden zorg, zoals bij de aardbeving in Haïti in 2010.
