No. 08/53
Πέμπτη, 11 Δεκεμβρίου 2008

ΓΕΝΕΥΗ - Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες κ. Αντόνιο Γκουτέρες ξεκίνησε χθες διήμερο διεθνή διάλογο με σκοπό την αναζήτηση λύσεων για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε  καταστάσεις “παρατεταμένων προσφυγικών κρίσεων”, ζώντας χρόνια στην εξορία και χωρίς να διαφαίνεται η προοπτική λύσης.

Ο κ. Γκουτέρες δήλωσε στους 300 περίπου αντιπροσώπους περισσότερων από 50 κυβερνητικών και μη-κυβερνητικών οργανώσεων που βρέθηκαν στην έδρα της Ύπατης Αρμοστείας στη Γενεύη ότι ο κόσμος πρέπει να κάνει περισσότερα για να επιλύσει τη φαινομενικά ατελείωτη δοκιμασία των περίπου έξι εκατομμυρίων προσφύγων, οι οποίοι παραμένουν εξόριστοι για χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες. Εξαιρουμένων των Παλαιστινίων, η Ύπατη Αρμοστεία αριθμεί τουλάχιστον 30 τέτοιες περιπτώσεις μακροχρόνιας προσφυγιάς παγκοσμίως, διάρκειας πέντε ή και περισσότερων ετών. 

«Το βάρος της φιλοξενίας αυτών των προσφύγων πέφτει σχεδόν αποκλειστικά στα αναπτυσσόμενα κράτη», δήλωσε ο κ. Γκουτέρες ανοίγοντας το Διάλογο του Ύπατου Αρμοστή σχετικά με Ζητήματα Προστασίας, με επίκεντρο τις παρατεταμένες προσφυγικές κρίσεις. «Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως η διεθνής κοινότητα στο σύνολό της δεν έχει κάνει αρκετά για να μοιραστεί αυτό το βάρος.»

Σημειώνοντας ότι πολλή από αυτή την πίεση την έχουν δεχτεί μερικές από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, ο κ. Γκουτέρες χαιρέτισε τη δέσμευση της Τανζανίας, ο πρωθυπουργός της οποίας, κ. Μιζένγκο Καγιάνσα Πίτερ Πίντα, ανέβηκε στο βήμα για να εκφωνήσει μία από τις βασικές ομιλίες. Η Τανζανία έχει προσφέρει τοπική ένταξη, συμπεριλαμβανομένης της πολιτογράφησης και εκχώρησης υπηκοότητας, στην πλειοψηφία των προσφύγων από το Μπουρούντι, οι οποίοι εγκατέλειψαν τη χώρα τους το 1972, είναι πλέον αυτάρκεις και επιθυμούν να παραμείνουν στη χώρα. Περισσότεροι από 175.000 πρόσφυγες επωφελούνται από αυτό το πρόγραμμα, ενώ πολλοί άλλοι πρόσφυγες από το Μπουρούντι έχουν επιλέξει τον επαναπατρισμό. 

Σύμφωνα με τον κ. Πίντα, είναι σημαντικό η διεθνής κοινότητα να αναγνωρίσει τις επιπτώσεις που έχουν οι παρατεταμένες καταστάσεις προσφυγιάς στα κράτη υποδοχής. Μεταξύ αυτών των επιπτώσεων είναι η υπερ-εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η επιβάρυνση των κοινωνικών υπηρεσιών, η εξάπλωση των μικρών όπλων και η αυξανόμενη ανασφάλεια, καθώς και τα ζητήματα υγείας. 

«Σήμερα, αποτελεί αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα το γεγονός ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν ελλείψεις και υψηλότερα κόστη σε κοινωνικές υπηρεσίες όπως το φαγητό, το νερό, η υγεία και οι εκπαιδευτικές υποδομές» δήλωσε ο κ. Πίντα και πρόσθεσε: «Επομένως, οποιαδήποτε εισροή προσφύγων δημιουργεί επιπλέον πιέσεις σε αυτές τις υποδομές, γεγονός το οποίο εν τέλει αυξάνει το αβάστακτο φορτίο το οποίο αδυνατεί να σηκώσει το κράτος υποδοχής».

Ο  κ. Γκουτέρες σημείωσε πως μόλις οι προβολείς των μέσων ενημέρωσης απομακρυνθούν από τις προσφυγικές κρίσεις και εξασθενίσει η διεθνής προσοχή, ο εκτοπισμός μπορεί να περνά απαρατήρητος για χρόνια.

«Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων παρατεταμένης κρίσης, οι πρόσφυγες εγκαταλείπονται και υποχρεούνται να περάσουν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους σε άθλιους καταυλισμούς και παραπήγματα, εκτεθειμένοι σε κάθε είδους κίνδυνο και αντιμέτωποι με σοβαρούς περιορισμούς στα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους», είπε ο κ. Γκουτέρες και πρόσθεσε πως πολλά από αυτά τα δικαιώματα κατοχυρώνονται από την Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία γιόρτασε την 60η επέτειό της στις 10 Δεκεμβρίου.

Σύμφωνα με τον Ύπατο Αρμοστή, «οι πρόσφυγες επωφελούνται από το Άρθρο 14 της Διακήρυξης για να αναζητήσουν άσυλο σε άλλες χώρες, εξαιτίας δίωξης». «Ωστόσο, η αληθινή υπόσχεση της Διακήρυξης βρίσκεται στα εχέγγυα για ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων, στο δικαίωμα στην εκπαίδευση και την ελεύθερη επιλογή εργασίας, στην ελευθερία μετακίνησης στο εσωτερικό μιας χώρας και στο δικαίωμα επιστροφής στη χώρα προέλευσης. Αυτά τα δικαιώματα μπορεί να τα στερούνται για χρόνια οι πρόσφυγες που βρίσκονται σε παρατεταμένες καταστάσεις κρίσεων». 

Περιγράφοντας το πρόβλημα, ο  κ. Γκουτέρες σχολίασε πως έχει λάβει «τεράστιες διαστάσεις» και πως πολλοί μακροχρόνιοι πρόσφυγες είναι στην ουσία εγκλωβισμένοι. Αδυνατούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους καθώς οι χώρες από όπου κατάγονται βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, ή αντιμετωπίζουν καταστάσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μόνο ένα σχετικά μικρό ποσοστό έχει την τύχη να μετεγκατασταθεί σε τρίτες χώρες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η πρώτη χώρα ασύλου δεν τους επιτρέπει να ενταχθούν πλήρως ή να γίνουν πολίτες της. Καθώς ο χρόνος περνά και καθώς η χρηματοδότηση λιγοστεύει, η διεθνής κοινότητα χάνει το ενδιαφέρον της. Στοιχειώδεις υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη, περιέρχονται σε τέλμα και στη συνέχεια παρακμάζουν. Τα κοινωνικά δεινά πολλαπλασιάζονται, τα παιδιά υποφέρουν και οι ολοένα και περισσότερο απεγνωσμένοι πρόσφυγες αναζητούν τις δικές τους λύσεις, που μπορεί να οδηγήσουν στην εκμετάλλευση από διακινητές και λαθρέμπορους που τους προσφέρουν μια καλύτερη ζωή αλλού. 

Οι παρατεταμένες προσφυγικές κρίσεις είναι πολλές και ποικίλες. Υπάρχουν πρόσφυγες σε παραδοσιακούς καταυλισμούς, όπου μπορεί να υπάρχουν λίγες προοπτικές για μακροχρόνιες λύσεις. Άλλοι που ενώ είναι ουσιαστικά αυτάρκεις, στερούνται νομικής βάσης για να παραμείνουν στις χώρες ασύλου. Υπάρχει επίσης ένας αυξανόμενος αριθμός «προσφύγων των πόλεων», οι οποίοι θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες στο να επιστρέψουν και να επανενταχθούν στις χώρες καταγωγής τους, ειδικότερα στις αγροτικές περιοχές. Επιπλέον, όσοι βρίσκονται σε αστικά περιβάλλοντα, συχνά στερούνται ουσιαστικής στήριξης ή του νομικού δικαιώματος να βρίσκονται εκεί. 

Ο Ύπατος Αρμοστής σημείωσε επίσης πως η παρατεταμένη εξορία δημιουργεί τα δικά της δευτερεύοντα προβλήματα, όπως το υψηλό ρίσκο ανιθαγένειας. Χωρίς έγγραφα ταυτοποίησης, οι πρόσφυγες μπορεί να αδυνατούν να αποδείξουν το μέρος γέννησής τους, την ταυτότητα των γονιών τους και τον προηγούμενο τόπο διαμονής τους.

Ο κ. Γκουτέρες τόνισε πως είναι απαραίτητο η διεθνής κοινότητα να αναγνωρίσει την ανάγκη πολιτικής αποφασιστικότητας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, έτσι ώστε να δοθεί ένα τέλος σε τέτοιες καταστάσεις. 

«Οφείλουμε να διασφαλίσουμε πως η προσέγγιση της εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων σε παρατεταμένες προσφυγικές κρίσεις θα είναι ολοκληρωμένη», ανέφερε. «Αυτό δεν σημαίνει πως σε όλες τις περιστάσεις θα δίνεται εξίσου προτεραιότητα στον εθελοντικό επαναπατρισμό, την τοπική ένταξη και τη μετεγκατάσταση. Σημαίνει πως για κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξετάζεται η καταλληλότητα κάθε μιας από τις τρεις λύσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις, ολοκληρωμένη προσέγγιση σημαίνει εφαρμογή των λύσεων ανά φάσεις, ενώ σε άλλες μπορεί να απαιτεί την ταυτόχρονη εφαρμογή διαφορετικών λύσεων για διαφορετικά τμήματα του πληθυσμού». 

« Επιστροφή