Mülteci Statüsü Belirleme (MSB), sığınma başvurusunda bulunan bireye “mülteci” statüsü verilip verilemeyeceğinin belirlenmesi için kişinin bilgilerinin toplanmasını ve sığınma başvurusunun incelenmesini içeren bir süreçtir. UNHCR nezdinde bir bireye “mülteci” statüsü verilip verilemeyeceğinin belirlenmesi için, ilgili bireyin durumunun 1950 tarihli UNHCR Tüzüğü ve Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi’nin 1 (A) Maddesinde yapılan mülteci tanımında belirtilen kriterleri karşılaması gereklidir. Türkiye’deki uluslararası koruma başvurularının kaydından ve değerlendirilmesinden başlıca sorumlu olan kurum Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’dür (GİGM). UNHCR, güçlü ve nitelikli bir ulusal iltica sistemi ve MSB usulleri tesis etmek üzere GİGM ile yoğun işbirliği içerisinde çalışmaktadır.
Türkiye, Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi’ne ve 1967 Protokolü’ne taraf olmuş, ancak isteğe bağlı olan coğrafi sınırlama hükmünü kaldırmamıştır. Yani, yalnızca Avrupa’da meydana gelen olaylardan dolayı zarar görebileceğinden korkan mülteciler Sözleşme’den doğan mülteci statüsüne kavuşabilirken; Avrupalı olmayan sığınmacılar Türkiye’nin onayladığı şekliyle Sözleşme çerçevesinin dışında kalmaktadır. Yürürlükteki ilgili Türk kanunlarına göre, “şartlı mülteci” olarak kabul edilebilecek bu kişiler UNHCR’nin çalışmaları yoluyla üçüncü bir ülkeye yerleştirilene kadar “mülteci statüsü” sahibi kişilerle aynı haklardan yararlanabilir. Bu bağlamda, UNHCR Türkiye’de Avrupalı olmayan sığınmacıların mülteci statüsü başvurularını değerlendirmeye devam etmektedir.
Mülteci statüsü, bireysel bir MSB mülakatı yapılarak belirlenir. UNHCR’nin gerçekleştirdiği bu mülakat yoluyla, sığınmacıların kendi geçmişlerini ve tecrübelerini ayrıntılarıyla anlatmaları ve anavatanlarından kaçma sebeplerini ve neden geri dönmekten korktuklarını şahsen açıklamaları için sığınmacılara bir fırsat sunulmaktadır. UNHCR, mülakat sırasında sığınmacının verdiği tüm bilgileri değerlendirip sığınmacının ülkesindeki durumla ilgili mevcut bilgileri inceledikten sonra yapılan başvuruyla ilgili bir karar verir. UNHCR Türkiye Ofisi, 2016 yılında 20.011 kişi için MSB kararı vermiştir.