Edrych yn ôl ar 22 Mehefin

Dyna'r cyfan gan y Llif Byw am heno, ond fe fyddwn yn ôl bore fory, gan ddechrau hanner awr ynghynt, er mwyn rhoi sylw i'r gêm rygbi rhwng Samoa a Chymru - y gic gyntaf am 07:30.

Tan hynny, diolch am eich cwmni, a da bo chi.

BBC

Bydd criw o bobol yn cwrdd mewn gweithdy yng Nghaerdydd heno ar gyfieithu erthyglau Wicipedia i’r Gymraeg, medd Golwg 360

Mae’n rhan o brosiect cenedlaethol i geisio cael siaradwyr Cymraeg i gyfrannu at Wicipedia drwy’r iaith, gan geisio sicrhau mwy o bresenoldeb i’r iaith yn ddigidol.

Eiri Angharad, 24, a Gwenno Elin Griffith, 25, sy’n gyfrifol am drefnu yng Nghaerdydd ar ôl cael eu “hysgogi” gan Robin Owain, rheolwr Wicimedia Cymru.

BBC

Mae cynghorydd yn Nwyfor wedi galw ar bob un ysgol yng Ngwynedd i chwifio baner Cymru ar eu safleoedd, medd y Cambrian News.

Fe wnaeth arweinydd Llais Gwynedd, Owain Williams, yr alwad er mwyn ceisio "codi ymwybyddiaeth a hunaniaeth" ymhlith plant ysgol y Sir.

Dywedodd ei fod yn deall fod llawer o ysgolion eisoes yn chwifio'r ddraig goch, ond nad oedd pob un yn gwneud hynny.

BBC

Wedi i'r Swyddfa Ystadegau Gwladol gyhoeddi ffigyrau'r diweddaraf ar boblogaeth Cymru, mae Wales Online wedi mynd ati i ddadansoddi'r ffigyrau ymhellach.

Mae poblogaeth Cymru wedi codi i 3,113,200 - cynnydd o 0.5%.

361,468 yw poblogaeth ein prifddinas, Caerdydd.

BBC

Bydd yr eglwys gadeiriol leiaf ym Mhrydain yn derbyn £255,800 gan y Loteri Genedlaethol "er mwyn diogelu a hyrwyddo ei threftadaeth Gymreig bwysig".

Eglwys Gadeiriol Llanelwy yn Nyffryn Clwyd yw un o'r eglwysi cadeiriol hynaf yng Nghymru, yn dyddio'n ôl yn wreiddiol i tua 560 AD.

Bydd yr arian yn cael ei ddefnyddio ar gyfer hwyluso mynediad i grwpiau ag anableddau.

Y Loteri Genedlaethol

Robin Owain Jones sydd yma gyda tywydd heno:

"Fydd unrhyw gawodydd yn clirio cyn iddi nosi. Rhai cyfnodau clir i gychwyn, cyn troi’n fwy cymylog dros nos , ac er y bydd hi’n noson sych i’r rhan fwyaf, mi fydd ‘na law yn cyrraedd o’r gogledd-orllewin yn ystod yr oriau man.

"Y tymheredd yn 13C ar ei isaf heno."

Am eich tywydd lleol, ewch i wefan dywydd BBC Cymru.

Mae canolfan y Dechnoleg Amgen ger Machynlleth wedi pledio yn euog i 10 trosedd hylendid bwyd.

Cafodd y ganolfan ddirwy o £13,000 ar ôl cael eu herlyn gan Gyngor Powys.

Yn ôl y cyngor, fe aeth eu swyddogion hylendid bwyd i'r ganolfan ym Medi 2016 er mwyn archwilio'r safle ac fe ddaethon nhw o hyd i hyn a ddisgrifiwyd fel "safonau annerbyniol o lendid a hylendid."

Cyngor Powys

Mae llanc 16 oed o Gaerffili wedi ei gyhuddo o gyflenwi cyffuriau, mewn cysylltiad â marwolaeth merch ar gyrion y dre dros y penwythnos.

Cafodd y gwasanaethau brys eu galw i ardal oddi ar Ffordd Mynydd Caerffili yn ystod oriau mân bore Sul yn dilyn pryderon am iechyd Shauna Davies, ond bu farw'n fuan wedyn.

Mae pedwar person arall gafodd eu harestio mewn cysylltiad â'r digwyddiad wedi eu rhyddhau tra bo'r ymchwiliad yn parhau.

BBC

Mae crwner wedi dod i'r cagliad nad oedd merch 14 oed o Abertawe wedi cael ei bwlio cyn iddi gymryd gorddos o gyffuriau.

Cafodd Nyah James ei chanfod yn farw ym Mis Chwefror, ac yn sgil ei marwolaeth, cyhoeddodd Heddlu'r De rybudd i bobl ystyried yr effaith y gall negeseuon ar y cyfryngau cymdeithasol eu cael ar eraill.

Cafodd rheithfarn naratif ei chofnodi yn achos ei marwolaeth, a nododd y crwner nad oedd hi'n glir a oedd Nyah wedi bwriadu ei lladd ei hun.

BBC/Llun teulu

Mae Garmon Rhys wedi ei benodi'n Bennaeth Newyddion y BBC yng Nghymru.

Wrth gyhoeddi'r penodiad, dywedodd Pennaeth BBC Cymru, Rhodri Talfan Davies: "Mae Garmon yn newyddiadurwr ac arweinydd creadigol uchel ei barch - mae wedi chwarae rhan flaenllaw wrth ddatblygu ein harlwy newyddion gwleidyddol, arbenigol a Chymraeg yn ei swydd bresennol fel Dirprwy Bennaeth yr adran."

Dywedodd Garmon Rhys ei fod yn falch o gael y cyfle i arwain y gwasanaeth: "Ar adeg o newid enfawr, rwy'n edrych ymlaen at gydweithio'n agos gyda'n tîm o newyddiadurwyr arbennig ar draws Cymru i sicrhau ein bod yn gwneud popeth sy'n bosibl i gyrraedd cynulleidfaoedd o bob oed ym mhob rhan o'n cenedl."

Bydd yn olynu Mark O'Callaghan yn y swydd ym mis Gorffennaf.

BBC

Mae Heddlu Dyfed Powys yn ymchwilio wedi i nifer o eitemau trydanol gael eu dwyn o siopau yn Hwlffordd a Chaerfyrddin, medd y Western Telegraph.

Cafodd siopau O2 a Vodafone yng Nghaerfyrddin eu targedu ddydd Mawrth 6 Mehefin, a siop Vodafone yn Hwlffordd ddiwrnod yn ddiweddarach.

Mae swyddogion yn awyddus i siarad â dau ddyn gafodd eu gweld ar gamerâu cylch cyfyng, allai fod â gwybodaeth i'w helpu.

Mae ymchwiliad gan y Cynulliad i ariannu trac rasio yng Nglyn Ebwy yn cael ei "ddiystyru" gan Lywodraeth Cymru, yn ôl cadeirydd pwyllgor.

Fe fethodd dau swyddog a bod yn bresennol mewn gwrandawiad o'r pwyllgor ariannu cyhoeddus ar gynllun Cylchffordd Cymru ddydd Llun.

Cafodd dyddiadau eraill eu cynnig cyn toriad yr haf, ond cafodd Aelodau Cynulliad wybod na fyddai'r swyddogion yn gallu bod yn bresennol bryd hynny chwaith.

Dywedodd cadeirydd y pwyllgor, Nick Ramsay, fod hyn yn "annerbyniol".

Cylchffordd Cymru

Ar y dydd hwn yn 1876, ganwyd yr arlunydd Gwen John yn Hwlffordd, Sir Benfro.

Roedd yn chwaer i'r arlunydd Augustus John, ond yn adnabyddus fel arlunydd cydnabyddedig ei hun ac fel un o fodelau a chyfoedion yr arlunydd Ffrengig Rodin.

BBC

Fe gafodd cwpl o Abertawe dipyn o sioc ar ôl dychwelyd o'u gwyliau, i ddarganfod fod blodyn enfawr 12 troedfedd o uchder wedi tyfu yn eu gardd.

Does gan John a Shirley Thomas ddim syniad o ble ddaeth y blodyn - echium pininana - sy'n gynhenid i'r Ynysoedd Dedwydd.

"Mae'n bosib mai adar ddaeth â'r hadau o ardd arall," medd Ms Thomas.

"Mae'n lwcus ein bod ni wedi mynd ar wyliau, achos mae'n bosib y bydden ni wedi ei godi o'r pridd!"

Wales News Service

Mae Golwg 360 yn adrodd bod pennaeth Trinity Mirror yng Nghymru wedi beirniadu’r awgrym y dylai’r Cynulliad gyflogi ei newyddiadurwyr ei hun.

Yn ôl golygydd gwefan Wales Online, Paul Rowland, mae angen ystyried yn ofalus argymhelliad y Tasglu Digidol, gafodd ei gomisiynu i edrych ar y ffyrdd o fynd i afael â’r “diffyg democratiaeth” yng Nghymru.

Roedd y tasglu, dan arweinyddiaeth yr Athro Leighton Andrews, wedi argymell y dylai'r Cynulliad gyflogi tîm o newyddiadurwyr er mwyn ymateb i doriadau i'r wasg draddodiadol yng Nghymru.

PA

Os cawsoch chi siom o fethu â chael tocyn i noson Tudur Owen nos Fawrth 8 Awst yn Eisteddfod Genedlaethol Ynys Môn, mae 'na lygedyn o obaith i chi.

Fe werthwyd pob tocyn i'r noson o fewn ychydig ddyddiau, ond mae'r Eisteddfod Genedlaethol wedi cyhoeddi y bydd tocynnau ychwanegol ar gael...

Eisteddfod Genedlaethol

Mae'r Weinyddiaeth Amddiffyn wedi cadarnhau y bydd ymchwiliad annibynnol yn cael ei gynnal wedi i ddau filwr farw yn dilyn digwyddiad ar faes tanio yn Sir Benfro.

Bu farw Matthew Hatfield, 27 o Wiltshire, a Darren Neilson, 31 o Sir Gaerhirfryn, pan wnaeth ffrwydron ffrwydro o fewn tanc Challenger yng Nghastell Martin ddydd Mercher diwethaf.

Dywedodd llefarydd y byddai "ymchwiliad trylwyr" yn cael ei gynnal i ddarganfod achos y digwyddiad.

Wales News Service

Fe achosodd erthygl ar addysg Gymraeg ym mhapur y Guardian ffrae fawr ar y gwefannau cymdeithasol yn gynharach yr wythnos hon, gyda nifer yn cyhuddo'r papur o roi safbwynt unllygeidiog ac unochrog.

Bellach, mae un arall o newyddiadurwyr y papur wedi ymateb gyda'i herthygl ei hun.

Mae Rhiannon Cosslet yn dweud ei bod am "unioni'r fantol, a phwysleisio manteision addysg ddwyieithog".

Mae BBC Cymru wedi penodi Garmon Rhys yn Bennaeth Newyddion newydd.

Bydd Garmon yn arwain datblygiad gwasanaethau newyddion a materion cyfoes BBC Cymru gan gynnwys ar-lein, symudol, radio a theledu.

Yn wreiddiol o Aberystwyth, dechreuodd Garmon ei yrfa newyddiadurol yn y BBC yn 2000, cyn gweithio fel cynhyrchydd teledu a radio.

Bu wedyn yn arwain datblygu strategaeth a chynllunio ar draws BBC Cymru am dair blynedd, cyn ail-ymuno â'r adran newyddion fel Dirprwy Bennaeth yn 2012.

Bydd Garmon yn olynu Mark O'Callaghan ac yn dechrau yn ei swydd newydd fis nesaf.

Mae Cyngor Bro Morgannwg wedi cyhoeddi fod 100 o lygod dŵr wedi eu rhyddhau ym mharc Cosmeston ym Mhenarth fel rhan o ymdrechion i gynyddu eu niferoedd.

Dyma un o rywogaethau prinnaf Cymru, gyda'r niferoedd wedi gostwng 95% yn y DU ers y 1960au.

Dywedodd Aaron Jones, Parcmon yn Nghosmeston: "Mae'r parc yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig ddynodedig ac mae ei llynnoedd, ffosydd, gwlâu gwiail a bywyd planhigion eraill yn ei wneud yn gynefin perffaith i alluogi llygod dŵr i ffynnu."

BBC

Rhian Haf sydd â manylion tywydd y prynhawn i ni:

"Yn clirio pnawn 'ma, pan gawn ni 'sbeidiau braf, yna fydd hi'n noson llawer mwy cyfforddus gyda'r tymheredd yn gostwng i 13C, ac yn yr oriau man fydd na fwy o law yn lledu o'r gorllewin."

Am eich tywydd lleol, ewch i wefan dywydd BBC Cymru.

BBC

Mae'r RNLI wedi cyhoeddi newidiadau i'r gwasanaeth bad achub ar hyd arfordir gorllewin Cymru.

Bydd gorsafoedd Pwllheli a'r Bermo yn derbyn badau achub newydd, gwerth cyfanswm o £4.4m.

Ond bydd bad achub llawer llai yn cymryd lle yr un presennol yng ngorsaf Cei Newydd yng Ngheredigion.

RNLI/Nathan Williams

Yn dilyn y newyddion am 1,100 o ddiswyddiadau yng nghanolfan Tesco yng Nghaerdydd mae'r Ysgrifennydd Economi Ken Skates yn wedi galw am gyfarfod brys gyda'r cwmni, "er mwyn cael mwy o eglurder a thrafod y camau y gallwn eu cymryd i helpu gweithwyr ar y safle".

"Mae fy nheimladau gyda'r rhai sydd wedi eu heffeithio gyda'r penderfyniad, a byddwn yn cydweithio'n agos gyda Tesco ac asiantaethau cefnogi, gan gynnwys Gyrfa Cymru, Canolfan Byd Gwaith, colegau lleol, Cyngor Caerdydd a'r undeb er mwyn sefydlu pecyn cymorth cynhwysfawr i staff."

BBC

Sut mae cyrraedd y targed o filiwn o siaradwyr Cymraeg? Dyna fydd dan sylw Taro'r Post rhwng 13:00 a 14:00, gydag Owain Clarke yn y gadair.

Mae arbenigwr ar ddaearyddiaeth iaith wedi dweud wrth raglen Manylu ar BBC Radio Cymru fod angen i Lywodraeth Cymru weithredu mewn ffordd "drawsnewidiol a chwyldroadol", os ydyn nhw am gael unrhyw obaith o gyrraedd eu targed o gael miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

03703 500 500 yw'r rhif os am gyfrannu at y drafodaeth.

BBC

Mae Heddlu'r Met wedi cyhoeddi enw'r dyn fu farw yn yr ymosodiad terfysgol yn Finsbury Park yn oriau man bore Llun.

Mae prawf post mortem wedi awgrymu y bu farw Makram Ali, 51 oed o ardal Haringey yng ngogledd Llundain, o ganlyniad i nifer o anafiadau.

Mae Darren Osborne, 47 oed sy'n byw yn ardal Pentwyn yng Nghaerdydd, yn parhau yn y ddalfa mewn cysylltiad â'r digwyddiad.

Ychwanegodd yr heddlu eu bod wedi ymweld â 140 o leoliadau ac wedi cymryd meddiant o 33 dyfais ddigidol yng Nghymru fel rhan o'r ymchwiliad.

Heddlu'r Met

Mae'r heddlu sy'n ymchwilio i lofruddiaeth Matthew Cassidy yng Nghei Connah ar 29 Mai wedi arestio tri o bobl yn ychwanegol.

Cafodd dyn 48 oed ei arestio ar amheuaeth o lofruddiaeth, dynes 38 ar amheuaeth o gynorthwyo troseddwr ac o ymwneud â chyflenwi cyffuriau, tra bod dynes arall 42 oed wedi ei harestio ar amheuaeth o gynorthwyo troseddwr.

Mae un dyn eisoes wedi ei gyhuddo mewn cysylltiad â'r achos, a dynes 19 oed yn dal i gael ei holi.

BBC/Llun teulu

Mae'r Daily Post wedi cyhoeddi fideo o yrru peryglus gafodd ei recordio gan dad a mab ar yr A470.

Roedd Carl Mahoney a'i fab 14 oed yn teithio i'r de o Flaenau Ffestiniog pan welon nhw nifer geir yn ceisio mynd heibio i dractor, gan greu dipyn o anhrefn ar y ffordd.

Bydd y Cynulliad yn cynnal ymchwiliad i ddiogelwch tân mewn blociau o fflatiau fis nesaf mewn ymateb i drychineb Tŵr Grenfell yn Llundain.

Bydd y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau yn archwilio’r gofynion diogelwch, y canllawiau i drigolion a’r rheoliadau cyfredol yng Nghymru ar 13 Gorffennaf yn y Senedd.

"Arswyd i bawb oedd gwylio’r hyn ddigwyddodd yn Grenfell Tower yr wythnos diwethaf, ac rwyf am gael sicrwydd bod pob mesur diogelu angenrheidiol ar waith i atal trychineb o’r fath yng Nghymru," meddai cadeirydd y pwyllgor, John Griffiths.

BBC

Mae un o bwyllgorau'r Cynulliad yn dweud bod angen mwy o sicrwydd ynglŷn â beth ddaw yn lle cyllid yr Undeb Ewropeaidd wedi Brexit, medd Golwg 360.

Mae Cymru yn derbyn £2bn gan yr Undeb Ewropeaidd i ddatblygu rhai o ardaloedd tlota'r wlad, ac mae Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddechrau ystyried cynllun i fynd i’r afael â cholli'r cyllid yma.

BBC

Mae mwy na 600 o blant wedi eu brechu yn ysgolion Casnewydd wedi pum achos o'r frech goch yn yr ardal yn ddiweddar.

Does dim achosion pellach o'r afiechyd wedi eu cadarnhau.

Mae'r straen hwn o'r frech goch yr un un ag sydd wedi ei gofnodi ar draws Ewrop dros yr wythnosau diwethaf.

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn annog rhieni i sicrhau bod eu plant wedi cael dau ddos o'r MMR, yn enwedig os ydyn nhw'n bwriadu ymweld â chyfandir Ewrop dros yr haf.

BBC

Bydd yn rhaid i bobl sydd yn byw ac yn gweithio ar Ynys Môn roi eu hadborth ar Wylfa Newydd erbyn nos Iau wrth i ymgynghoriad ar gynlluniau diweddaraf Pŵer Niwclear Horizon ddod i ben.

Cyhoeddodd y cwmni ym mis Mai eu bod bellach am godi atomfa lai, fyddai'n golygu llai o waith adeiladu.

Er hynny, mae Horizon yn amcangyfrif y byddai dal angen tua 8,000 o weithwyr i godi'r orsaf bŵer.

Horizon

Wedi'r problemau technegol y noson o'r blaen wnaeth olygu fod y darllenwr newyddion Huw Edwards wedi bod yn eistedd a dweud dim am ddwy funud, tra'n fyw ar y teledu ar ddechrau prif fwletin newyddion deg o'r gloch y BBC, mae'r darlledwr wedi trydar ei ffordd o sicrhau fod y fath beth byth yn digwydd eto!

Mae dyn gafodd ei arestio ar amheuaeth o gyhoeddi sylwadau sarhaus ar y cyfryngau cymdeithasol yn dilyn ymosodiad ar Fosg yn Finsbury Park yn Llundain wedi ei ryddhau'n ddigyhuddiad.

Fe gafodd y dyn 37 oed ei arestio ddydd Mawrth ac mae lle i gredu mai mab cwmni Pontyclun Van Hire, Richard Evans, wnaeth y sylwadau.

Un o faniau'r cwmni hwnnw gafodd ei yrru i ganol torf o Fwslemiaid nos Sul diwethaf.

Dywedodd Heddlu'r De na fyddan nhw'n mynd â'r mater ymhellach.

Getty Images

Mae arbenigwr ar ddaearyddiaeth iaith wedi dweud bod angen i Lywodraeth Cymru weithredu mewn ffordd "drawsnewidiol a chwyldroadol" os ydyn nhw am gael unrhyw obaith o gyrraedd eu targed o gael miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

Yn ôl yr Athro Rhys Jones, Pennaeth Adran Ddaearyddiaeth Prifysgol Aberystwyth, mae'n rhaid i'r llywodraeth ystyried gwneud "penderfyniadau anodd", gan gynnwys deddfu i newid statws iaith nifer o ysgolion.

Fe wnaeth ei sylwadau ar raglen Manylu ar BBC Radio Cymru, ac mae'n bosib gwrando ar y rhaglen ar yr iPlayer.

Mae pobl ifanc yng Nghymru yn parhau'n ansicr ynglŷn ag effaith Brexit ar eu bywydau, yn ôl ymchwil newydd gan staff ym Mhrifysgol Aberystwyth.

Ond mae'r ymchwil yn dweud eu bod yn benderfynol o'i wynebu gydag agwedd bositif.

Dr Elin Royles a Dyfan Powel o Ganolfan Gwleidyddiaeth a Chymdeithas Cymru wnaeth gynnal yr ymchwil, a bu'r ddau'n trafod y canfyddiadau.