Brussel/Genève, 1 juli 2014 – Het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) verwelkomt het initiatief van België om toe te treden tot het VN-Verdrag tot Beperking der Staatloosheid van 1961, dat tot doel heeft wereldwijd staatloosheid te voorkomen en te verminderen.

België zal toetreden tot het verdrag met een formele neerlegging van zijn toetredingsinstrument, een serie officiële documenten, bij een vertegenwoordiger de Verenigde Naties in Genève op 1 juli. Het land zet daarmee een belangrijke stap voor het verminderen van staatloosheid in de wereld.

Problemen waarmee staatlozen geconfronteerd worden

Staatloos zijn betekent dat je geen nationaliteit hebt. Staatloosheid treft wereldwijd naar schatting 10 miljoen mensen. Het komt voor wanneer staten de nationaliteit weigeren aan bepaalde groepen mensen, wanneer nieuwe staten ontstaan en onafhankelijk worden, of wanneer complexe bureaucratische regels of praktijken bestaan binnen of tussen staten. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn wanneer iemand geboren wordt buiten het land waarvan zijn of haar ouders de nationaliteit hebben, en noch de nationaliteit kan verkrijgen van de ouders, noch de nationaliteit van het land waar men geboren is.

Doordat geen nationaliteit hebben zoveel problemen oplevert, leven de meeste staatlozen aan de rand van de maatschappij, met weinig of geen toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen of werk. Velen van hen kunnen ook moeilijk vrij rondreizen omdat ze geen identiteits- of reisdocumenten hebben.

Staatlozen in België

De meeste staatlozen in Europa bevinden zich in de Baltische staten, waar heel wat mensen staatloos werden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Staatloosheid komt op veel kleinere schaal voor in België, waar de groep staatlozen vooral bestaat uit staatloze migranten. Kinderen die staatloos in België geboren worden, krijgen immers in principe automatisch de Belgische nationaliteit.

UNHCR voerde in 2012 de studie “Staatloosheid in België” uit. Geschat wordt dat ongeveer 100 mensen per jaar aan een Belgische rechtbank vragen om erkend te worden als staatloze. In 2013 waren 675 staatlozen met een geldige verbijfsvergunning geregistreerd in België. Het precieze totale aantal staatlozen in België is echter onbekend.

Belangrijke voorbeeldfunctie

België is in 1960 toegetreden tot het Verdrag betreffende de Status van Staatlozen van 1954. Dit verdrag – die haar zestigjarige bestaan viert dit jaar – heeft tot doel dat staatlozen een minimum aan rechten genieten tot op het moment dat ze een nationaliteit kunnen verwerven.

Hoewel de Belgische nationaliteitswetgeving over het algemeen reeds in overeenstemming was met het Verdrag tot Beperking der Staatloosheid van 1961, was  België nog niet tot het Verdrag toegetreden. Dit Verdrag legt regels vast om, via de nationaliteitswetgeving van staten, te voorkomen dat personen staatloos worden. Dit preventieve werk zal staatloosheid op termijn wereldwijd terugdringen.

De toetreding van België  tot het Verdrag van 1961, op 1 juli 2014 tijdens een speciale ondertekeningsceremonie in Genève, waarbij ook Gambia, Georgië en Paraguay zullen toetreden tot het Verdragis het hoogste aantal gelijktijdijdige toetredingen tot het Verdrag ooit. Het reflecteert een toenemendbesef onder regeringen overal ter wereld dat internationale actie nodig is om staatloosheid aan te pakken, aangezien het voor minstens tien miljoen mensen wereldwijd een vaak vergeten bron van lijden en een ontzegging van mensenrechten betekent.

UNHCR  moedigt de toetreding tot deze twee Verdragen rond staatloosheid aan in de aanloop van de geplande lancering van een wereldwijde campagne voor het beëindigen van staatloosheid binnen de komende tien jaar, die op 15 september van start zal gaan. Met de toetredingen van de vier landen vandaag zullen 82 landen toegetreden zijn tot het Verdrag van 1954 betreffende de Status van Staatlozen, en 58 staten tot het Verdrag tot Beperking der Staatloosheid van 1961.

Sluitstuk voor de bescherming van staatlozen

UNHCR dankt vandaag de Belgische regering voor de inspanningenen voor de maatregelen die ze al genomen heeft om de staatloosheid in het land aan te pakken. België heeft meermaals zijn nationaliteitswetgeving aangepast en is een referentie op het gebied van het voorkomen en het verminderen van staatloosheid, in het bijzonder wat betreft het voorkomen van staatloosheid onder kinderen.

De toetreding tot het Verdrag van 1961 bevestigt nog maar eens het engagement van België  om staatloosheid te voorkomen en te verminderen, in lijn met de internationale normen.

UNHCR zal nauw met de Belgische regering blijven samenwerken om de situatie van de staatlozen in het land te verbeteren. Dit zal vooral gebeuren door de invoering van een specifieke, toegankelijke, eerlijke en efficiënte procedure om staatloosheid vast te stellen, of door verbetering van de bestaande procedure, voorzien van de principiële toekenning van een verblijfsvergunning voor erkende staatlozen in België.

« terug