Dinsdag 30 augustus bereikt het Verdrag tot Beperking van Staatloosheid uit 1961 haar 50ste verjaardag. Ter gelegenheid hiervan en om aandacht te vragen voor het onderbelicht problematiek van staatloosheid worden er in meerdere steden ‘wensen voor staatlozen’ verzameld door het Statelessness Programme van de Universiteit van Tilburg in samenwerking met het Nederlandse kantoor van VN Vluchtelingenorganisatie, UNHCR.

Onder andere Jan Pronk en Mensenrechtenambassadeur Lionel Veer zullen 30 augustus een wens doen. De wensen kunnen uiteenlopen van de hoop dat meer staten partij worden bij het Verdrag van 1961 tot de wens dat staatlozen in Nederland meer bijstand krijgen om de problemen waar ze dagelijks mee geconfronteerd worden te kunnen overwinnen.

De afgelopen halve eeuw heeft het Verdrag tot Beperking van Staatloosheid van 1961, die staten moet helpen staatloosheid te vermijden, het niet makkelijk gehad. Meerdere situaties van staatsopvolging, aanhoudende praktijken van het willekeurig ontnemen van de nationaliteit en het onvoldoende doorvoeren van enkele juridische waarborgen in nationaliteitswetten hebben ervoor gezorgd dat staatloosheid nog op grote schaal voorkomt. Vandaag de dag zijn er naar schatting 12 miljoen mensen wereldwijd die formeel bij geen enkel staat horen. “Dit heeft ernstige gevolgen - staatloosheid beperkt het vermogen om aanspraak te maken op een hele reeks rechten en maakt mensen kwetsbaar voor misbruik in de publieke en private sfeer” vertelt René Bruin, hoofd van het kantoor van UNHCR Nederland. “Ook in Nederland komt staatloosheid voor en zorgt het voor uiteenlopende problemen. Daarom is het goed om stil te staan bij het verjaardag van het Verdrag van 1961”.

De ‘wensen voor staatlozen’ actie wordt georganiseerd vanuit het pas opgerichte Statelessness Programme van de Universiteit van Tilburg dat zich de komende jaren gaat richten op het voeren en ondersteunen van onderwijs en onderzoek naar staatloosheid. Laura van Waas, Senior Onderzoeker en Manager van het Statelessness Programme legt uit: “we houden begin november onze eerste echte evenement, een symposium over het menselijk gezicht van staatloosheid, maar wilden de 50ste verjaardag van het Verdrag tot Beperking van Staatloosheid niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Daarom gaan we op 30 augustus samen met UNHCR persoonlijk langs bij diverse mensenrechtenorganisaties, rechtsbijstandinstanties en overheidsdiensten om in totaal 50 kleine verjaardagscakejes aan te bieden en 50 verjaardagswensen te verzamelen”. Met behulp van Twitter worden de wensen gecirculeerd en op een weblog kunnen belangstellenden na 30 augustus beelden en verhalen van de actie terugvinden.

In het najaar verschijnt een uitgebreid rapport van UNHCR over staatloosheid in Nederland en in december worden door UNHCR tijdens een plechtigheid in Geneve alle landen opgeroepen om concrete beloften te doen actie te ondernemen om staatloosheid aan te pakken. Vooruitlopend daarop moet de ‘wensen voor staatlozen’ actie alvast enige inspiratie bieden. Mijn wens heb ik al geformuleerd, zegt Femke Joordens, die

namens het Nederlandse kantoor van de UNHCR meereist door Nederland om de verjaardagswensen te verzamelen op 30 augustus: “Geen enkel land zou toe moeten staat dat kinderen staatloos worden geboren”.