Burundi is één van de armste landen ter wereld. Toch vangt het land ruim 40.000 vluchtelingen op. In het Noorden ligt het vluchtelingenkamp Gasorwe waar ongeveer 10.000 vluchtelingen wonen. Sommigen leven er al 8 jaar en bijna allemaal zijn ze gevlucht uit het Oosten van de Democratische Republiek Congo.

In december 2010 bracht UNHCR Speciaal Vrijwilliger Francesca Vanthielen in het kader van het tv-programma “Telefacts” (VTM) een bezoek aan dit kamp.

De VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR) richtte het kamp op in 2002 en voorziet het van voedsel en andere levensnoodzakelijke middelen. Maar de organisatie van het kamp ligt grotendeels in handen van de vluchtelingen zelf. Aan het hoofd van het kamp staat de president, gevolgd door het secretariaat en de raadgevers. Verder is de organisatie opgedeeld in subcomité’s, zoals het subcomité voor voedsel, vrouwen, milieu, hygiëne, jongeren, sociale zaken, sport en vrije tijd en veiligheid. Het kamp is samengesteld uit 34 wijken, telkens bestuurd door een wijkchef.

Francesca Vanthielen bezocht een aantal families in Gasorwe kamp, keek hoe ze leven en praatte met hen over wat hen bezighoudt in het dagelijkse leven. Zo valt het de meesten onder hen zwaar om vluchteling te zijn. “Als we weggaan uit het kamp, worden we opgepakt. We moeten altijd ons uitgaansbewijs bijhebben. We mogen maar vier kilometer buiten het kamp gaan. Als we in Congo zijn, kunnen we vrij rondlopen. Daarom willen we terug. Beter thuis  lijden dan ergens anders lijden,” zei een jonge vluchteling.

Francesca werd geraakt door de uitzichtloosheid in het kamp. “Ik heb al wel wat armoede gezien in de wereld. Maar dat kan niet tippen aan dit. De uitzichtloosheid voel ik het sterkste aan, meer nog dan de materiële noden. Eigenlijk is dit een gevangenis zonder tralies.” Toch is het kamp na acht jaar uitgegroeid tot een klein dorp, met winkeltjes, een kleermaker en een kapper en zelfs een geïmproviseerde bioscoop.

Maar liefst zes op de tien vluchtelingen in Gasorwe kamp is een kind. Een aantal kinderen leidden Francesca rond en vertelden haar hun eigen verhalen, al dan niet aan de hand van de tekeningen die ze hadden gemaakt in het kader van een tekenwedstrijd. Sommige van deze kindertekening weerspiegelden de harde werkelijkheid van de oorlog in Oost-Congo en toonden wat er schuilgaat achter de lachende kindergezichten.

Sinds eind oktober 2010 kunnen de vluchtelingen in het kamp van Gasorwe vrijwillig terugkeren naar hun geboortestreek in het Oosten van de DR Congo. Wekelijks vertrekt een konvooi, ook al heerst er nog steeds geen vrede in de Democratische Republiek Congo. Francesca Vanthielen reed mee met zo’n 170 vluchtelingen die na een ongemakkelijke rit van meer dan zes uur door het Burundese heuvellachtige landschap aankomen in hun thuisland. Na de oversteek van de grens komen de vluchtelingen aan in een transitzone waar ze afzonderlijk naar hun geboortedorp worden gebracht of waar ze worden opgehaald door familieleden. UNHCR geeft hen de nodige levensmiddelen mee om de eerste maanden te overbruggen. “Nu keren ze eindelijk na acht jaar terug, dus dat is wel hoopvol. Maar ik besef nu wel, meer nog dan vroeger, dat vluchten niet draait om een beter leven te hebben. Je laat heel veel achter”, besloot Francesca.

« terug