Πριν από έναν χρόνο, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και τα κράτη μέλη συμφώνησαν σε ένα διετές σχέδιο για τη μετεγκατάσταση 160.000 αιτούντων άσυλο κυρίως από την Ελλάδα και την Ιταλία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, ο αριθμός των θέσεων που δεσμεύθηκαν εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ανεπαρκής και η υλοποίηση αδικαιολόγητα αργή και δύσκολη. Μέχρι στιγμής, 4.776 αιτούντες άσυλο έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα και την Ιταλία, που αντιστοιχούν μόλις στο 3% του αρχικού στόχου. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) καλεί τα κράτη μέλη να αυξήσουν τις θέσεις μετεγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων και χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών, να επιταχύνουν τη διαδικασία καταγραφής και μεταφοράς των υποψήφιων για μετεγκατάσταση, και να έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα αυτό περισσότερες εθνικότητες που έχουν τραπεί σε φυγή λόγω πολέμου και διώξεων.

Τα κράτη αργούν πολύ να παρέχουν τις θέσεις για τις οποίες έχουν δεσμευθεί στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ τα κράτη έχουν υποδείξει τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων, οι θέσεις αυτές δεν έχουν δεσμευθεί επισήμως για την Ελλάδα και την Ιταλία. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση για τους αιτούντες άσυλο που μπορούν και θα έπρεπε να επωφεληθούν από το πρόγραμμα. Η αποτελεσματική μετεγκατάσταση είναι εξαιρετικά σημαντική για την ενίσχυση της αλληλεγγύης και του επιμερισμού της ευθύνης στην Ευρώπη, καθώς και για τη διασφάλιση της καλύτερης διαχείρισης των μετακινήσεων, αλλά και για την αντιμετώπιση των άτυπων δευτερογενών μετακινήσεων και της εξάρτησης από δίκτυα διακινητών. Έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία δεδομένης της ανθρωπιστικής κατάστασης στην Ελλάδα και του ολοένα αυξανόμενου αριθμού των ανθρώπων που μένουν στην Ιταλία και υποβάλλουν αίτημα ασύλου.

Συνολικά 3.712 αιτούντες άσυλο έχουν αναχωρήσει μέχρι στιγμής από την Ελλάδα και 7.970 άνθρωποι έχουν παραπεμφθεί για μετεγκατάσταση. Έως τώρα, υπάρχουν 8.676 δεσμευμένες θέσεις διαθέσιμες για μετεγκατάσταση από 21 κράτη μέλη της Ε.Ε., την Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Αντιστοιχούν μόλις στο 13% του στόχου των 66.400 θέσεων. Η επιχείρηση προ-καταγραφής που πραγματοποιήθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα βοήθησε να υπάρξει περαιτέρω εκτίμηση του αριθμού των ανθρώπων που θα μπορούσαν να πληρούν τα κριτήρια για συμμετοχή στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Βάσει των εθνικοτήτων όσων προ-καταγράφηκαν, υπάρχουν περίπου 19.000 που θα μπορούσαν να πληρούν τα κριτήρια μετεγκατάστασης στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η Υ.Α. ενθαρρύνει την Υπηρεσία Ασύλου να επιταχύνει κι άλλο την καταγραφή των υποψήφιων για μετεγκατάσταση. Επίσης, συνεχίζει να στηρίζει τους υποψήφιους για μετεγκατάσταση μέσω της παροχής στέγασης. Περίπου 12.290 υποψήφιοι για μετεγκατάσταση και άλλοι αιτούντες άσυλο έχουν στεγαστεί μέχρι στιγμής σε μικρά προσωρινά διαμερίσματα, ξενοδοχεία σε ειδικές τιμές και σε οικογένειες που επιθυμούν να παρέχουν φιλοξενία, με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πολλοί περισσότεροι άνδρες, γυναίκες και παιδιά που δικαιούνται να συμμετέχουν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης εξακολουθούν να διαμένουν σε χώρους φιλοξενίας όπου οι συνθήκες διαβίωσης και ασφάλειας είναι ανεπαρκείς. Ιδιαίτερα εν όψει του χειμώνα. Η επιτάχυνση της διαδικασίας μετεγκατάστασης θα μετρίαζε την αγωνία και τον φόβο που έχουν για το μέλλον τους.

Από την Ιταλία, έχουν μετεγκατασταθεί 1.064 αιτούντες άσυλο σε 16 χώρες και έχουν δεσμευθεί μέχρι στιγμής 2.809 θέσεις. Περισσότεροι άνθρωποι μένουν στην Ιταλία απ' ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, μεταξύ άλλων λόγω των αυξημένων συνοριακών ελέγχων στις βόρειες περιοχές. Για παράδειγμα, ο αριθμός των αιτημάτων ασύλου που υποβλήθηκαν για πρώτη φορά στην Ιταλία φέτος έχει αυξηθεί κατά 53% (72.470) σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2015 (47.428). Το γεγονός αυτό είχε επίπτωση στην ικανότητα της υποδοχής και του συστήματος ασύλου της χώρας, και απαιτεί μια ισχυρή ένδειξη αλληλεγγύης από την πλευρά των υπόλοιπων κρατών μελών.

Τα συμμετέχοντα κράτη πρέπει επίσης να επιταχύνουν τη διαδικασία καταγραφής και μεταφοράς των υποψήφιων για μετεγκατάσταση. Τα κράτη πρέπει να συνεργαστούν με τις ελληνικές και ιταλικές αρχές και τις σχετικές υπηρεσίες προκειμένου να ενισχυθεί το προσωπικό και οι διαθέσιμες υποδομές και να επιταχυνθεί η καταγραφή και επεξεργασία των υποθέσεων.

Η Υ.Α. καλεί επίσης την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη να επανεξετάσουν τα κριτήρια συμμετοχής στο πρόγραμμα μειώνοντας το σχετικό όριο ώστε να περιλαμβάνονται περισσότερες εθνικότητες που ενδεχομένως να χρήζουν προστασίας. Προς το παρόν, μόνο οι αιτούντες άσυλο που προέρχονται από χώρες με μέσο ποσοστό αναγνώρισης 75% και άνω σε επίπεδο Ε.Ε. θεωρούνται ότι πληρούν τα κριτήρια για μετεγκατάσταση. Βάσει των πιο πρόσφατων διαθέσιμων στοιχείων της Ε.Ε., το όριο αυτό αποκλείει για παράδειγμα τους Ιρακινούς, που παλαιότερα ήταν εντός του ορίου, καθώς το μέσο ποσοστό αναγνώρισης έχει πέσει στο 73%.

Τα εμπόδια που εμποδίζουν την υλοποίηση του προγράμματος μετεγκατάστασης θα πρέπει τώρα να ξεπεραστούν. Επίσης, πρέπει να γίνουν παράλληλα προσπάθειες για την ένταξη εκείνων των προσφύγων που δεν πληρούν τα κριτήρια μετεγκατάστασης. Η Υ.Α. συνεχίζει να στηρίζει τα συμμετέχοντα κράτη, την Επιτροπή και τους οργανισμούς της Ε.Ε. προκειμένου να υλοποιήσουν πλήρως το πρόγραμμα. Είναι επιτακτική ανάγκη οι συλλογικές μας προσπάθειες να αρχίσουν να αποδίδουν καρπούς σε σχέση με τις δεσμεύσεις που έγιναν πριν από έναν χρόνο, προς όφελος των ανθρώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας.

« Επιστροφή