Οι συνθήκες πρώτης υποδοχής για τους πρόσφυγες που καταφτάνουν στα νησιά Βορείου Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα δυσχεραίνουν συνεχώς, παρά τις αξιοσημείωτες προσπάθειες που καταβάλλουν οι τοπικές αρχές και η κοινωνία των πολιτών. Εκατοντάδες πρόσφυγες εξακολουθούν να έρχονται καθημερινά μέσα σε φουσκωτά και ξύλινες βάρκες, με αποτέλεσμα να προκαλούνται έντονες πιέσεις στις λίγες ή ανύπαρκτες δομές υποδοχής  των νησιών. 

Από την αρχή του έτους, περισσότεροι από 55.000 πρόσφυγες έχουν φτάσει στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης από την Τουρκία. Τα κύρια νησιά που δέχονται τους νεοεισερχόμενους είναι η Λέσβος (περίπου 21.600 αφίξεις), η Χίος (9.400), η Κως (8.900), η Λέρος (3.900) και η Σάμος (3.500). Υπάρχουν όμως αφίξεις και σε άλλες περιοχές. Πάνω από το 90% των αφίξεων προέρχονται από χώρες που βιώνουν πόλεμο και συρράξεις, κυρίως από τη Συρία (πανω από το 60% των αφίξεων φέτος), το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Σομαλία.

Ο αριθμός των αφίξεων αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς οι βελτιωμένες καιρικές συνθήκες θα καθιστούν το θαλάσσιο πέρασμα από την τουρκική ενδοχώρα λιγότερο επικίνδυνο. 

Η αστυνομία, το Λιμενικό Σώμα και οι τοπικές αρχές (περιφερειακές και δημοτικές) έχουν διαθέσει επιπλέον προσωπικό και πόρους αλλά η ανταπόκριση εξακολουθεί να μην καλύπτει τις ανάγκες. Επίσης, ιδιώτες, ντόπιοι εθελοντές και ΜΚΟ έχουν οργανώσει διανομές τροφίμων, νερού, υποδημάτων και ρούχων προς τους πρόσφυγες. Η Υ.Α. ανησυχεί ιδιαιτέρως για τα ευάλωτα άτομα, όπως τα ασυνόδευτα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες, τα άτομα με αναπηρία και τα θύματα βασανιστηρίων, τα οποία μπορεί να μη λαμβάνουν την κατάλληλη φροντίδα. 

ΛΕΣΒΟΣ

Στη Λέσβο, η οποία έχει δεχθεί τον μεγαλύτερο αριθμό αφίξεων, εκατοντάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά αποβιβάζονται στις βόρειες ακτές του νησιού και αναγκάζονται να περπατήσουν έως και 70 χιλιόμετρα έως την πρωτεύουσα του νησιού, τη Μυτιλήνη, προκειμένου να ταυτοποιηθούν και να καταγραφούν. Η Αγκαλιά, μια μικρή ΜΚΟ με επικεφαλής τον παπά της τοπικής ενορίας από το χωριό της Καλλονής, προσφέρει τρόφιμα, νερό, φάρμακα αλλά και προσωρινό κατάλυμα στους πρόσφυγες που κάνουν πεζοί αυτή τη διαδρομή. Επίσης συνδράμουν εθελοντές από το Μόλυβο και το «Χωριό του Όλοι Μαζί». Η Υ.Α. διανέμει υπνόσακους και είδη προσωπικής υγιεινής στις πιο ευάλωτες περιπτώσεις. Παράλληλα, αναφορές για εθελοντές στη Λέσβο που έχουν δεχθεί απειλές για σύλληψη από την αστυνομία επειδή βοηθούν πρόσφυγες στο δρόμο, είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικές. Η Υ.Α. έχει εγείρει το ζήτημα αυτό στις αστυνομικές αρχές και έχει ζητήσει από τη δημοτική αρχή της Λέσβου να αναλάβει τη μεταφορά των ευάλωτων ανθρώπων που περπατούν μέσα από τα βουνά από τη βόρεια Λέσβο μέχρι την πόλη της Μυτιλήνης. 

Το κέντρο ταυτοποίησης στη Μόρια είναι υπερπλήρες και πολλοί πρόσφυγες κατασκηνώνουν απ’ έξω. Η κρατική Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής που έχει αναπτύξει κινητή μονάδα από το 2013, προσφέρει ιατρικές και ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες στους πρόσφυγες, μέσω του κλιμακίου των Γιατρών του Κόσμου, και η Υ.Α. παρέχει ενημέρωση με τη βοήθεια καταρτισμένων διερμηνέων από την ελληνική ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση. Έχει ανοίξει επίσης ένας επιπλέον χώρος στο Καρά Τεπέ αλλά οι συνθήκες εκεί είναι εξαιρετικά ασταθείς και συχνά υπάρχουν εντάσεις μεταξύ των προσφύγων. 

ΧΙΟΣ

Στη Χίο, το κέντρο ταυτοποίησης στο Μερσινίδι εξακολουθεί να είναι υπερπλήρες και στεγάζει τριπλάσιο αριθμό ατόμων από τη μέγιστη επίσημη χωρητικότητά του για 98 άτομα. Επιπλέον, περίπου 400 άτομα μένουν σε έναν χώρο δίπλα στο κέντρο ταυτοποίησης. Οι σκηνές που έχουν στηθεί εκεί από την τοπική δημοτική αρχή προορίζονταν για 100 άτομα. Οι συνθήκες εντός αλλά και εκτός του κέντρου ταυτοποίησης είναι ανεπαρκείς. Η Υ.Α., οι Γιατροί του Κόσμου, η ΜΕΤΑδραση και ντόπιοι εθελοντές διανέμουν είδη πρώτης ανάγκης κυρίως στα πιο ευάλωτα άτομα. Η Υ.Α. παρέχει ενημέρωση και στους δύο χώρους και βοηθάει τις αρχές στην ταυτοποίηση των ευάλωτων ατόμων. 

ΚΩΣ

Στην Κω, οι Γιατροί χωρίς Σύνορα (MSF) παρέχουν ιατρική βοήθεια και προσπαθούν να βελτιώσουν τις συνθήκες στο εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο Κάπταιν Ηλίας, όπου διαμένουν πολλές οικογένειες προσφύγων λόγω έλλειψης κατάλληλης στέγασης. Οι MSF έχουν βελτιώσει την παροχή νερού και έχουν τοποθετήσει χημικές τουαλέτες. Η Υ.Α., οι MSF και ντόπιοι εθελοντές προσφέρουν επίσης βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Η Υ.Α. παρέχει ενημέρωση στους πρόσφυγες με τη βοήθεια διερμηνέων και βοηθάει τις αστυνομικές αρχές στην ενημέρωση των ενδιαφερόμενων για τις διαδικασίες καταγραφής και ασύλου, καθώς επίσης για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. 

ΛΕΡΟΣ

Στη Λέρο έχει παραχωρηθεί ένα παράρτημα του νοσοκομείου (‘Βίλλα ΄Αρτεμις’) που δε χρησιμοποιείται, προκειμένου να φιλοξενούνται εκεί, με τη στήριξη του Δικτύου Αλληλεγγύης Λέρου, οικογένειες προσφύγων ενώ βρίσκονται υπό την αρμοδιότητα του Λιμενικού Σώματος. Οι MSF και η Υ.Α. έχουν διανείμει βασικά είδη πρώτης ανάγκης και η Υ.Α. παρέχει επίσης ενημέρωση στους νεοεισερχόμενος μέσω διερμηνέα.

ΣΑΜΟΣ

Στη Σάμο, το κέντρο ταυτοποίησης είναι επίσης υπερπλήρες, καθώς φιλοξενεί έως και 600 άτομα. Οι συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής δεν πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές. Η Κινητή Μονάδα της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής παρέχει υπηρεσίες ιατρικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης μέσω της ΜΚΟ ‘Ιατρική Παρέμβαση’, ενώ η Υ.Α. παρέχει ενημέρωση, συνδράμει τις αρχές στην ταυτοποίηση των ευάλωτων ατόμων και διανέμει βασικά είδη πρώτης ανάγκης, κυρίως στις πιο ευάλωτες περιπτώσεις.

Η Υ.Α. θα συνεχίσει να εργάζεται με τις ελληνικές αρχές και την κοινωνία των πολιτών προκειμένου να αντιμετωπισθούν ορισμένες από τις προαναφερθείσες προκλήσεις αλλά υπάρχει άμεση ανάγκη για μεγαλύτερη υποστήριξη από τα κράτη μέλη και τα όργανα της Ε.Ε. προκειμένου να αποφευχθεί μια ανθρωπιστική κρίση.