Κως, Ελλάδα, 11 Νοεμβρίου (Υ.Α.) – Αν και είναι μόλις 14 ετών, στο πρόσωπο του Samir διαγράφεται μια ωριμότητα και μια σοβαρότητα που ξεπερνούν την ηλικία του. Έχει περάσει πάρα πολλά και είναι παιδί ακόμα. 

«Έχω δει πολλά τρομακτικά πράγματα», είπε πρόσφατα το ορφανό παιδί από το Αφγανιστάν στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) σε μια δομή προσωρινής παραμονής ασυνόδευτων ανηλίκων στην Κω. «Ταξιδεύοντας προς την Ελλάδα, με συνέλαβαν ένοπλοι άνδρες, με κράτησαν στη φυλακή και με χτύπησαν αρκετές φορές».

Ανάμεσα στη συνεχιζόμενη ροή των πάνω από 660.000 προσφύγων και μεταναστών που έχουν εισέλθει στην Ελλάδα φέτος, ο Samir είναι ένα από τα χιλιάδες ασυνόδευτα παιδιά που διακινδυνεύουν τη ζωή τους εγκαταλείποντας τη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και άλλες περιοχές συρράξεων στην προσπάθειά τους να βρουν ασφάλεια και ένα καλύτερο μέλλον.

Είτε αυτά τα παιδιά παραμείνουν στην Ελλάδα είτε συνεχίσουν το ταξίδι τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Υ.Α. υποστηρίζει τις κρατικές αρχές στην υποχρέωση που έχουν να τα υποδέχονται σε ασφαλείς και αξιοπρεπείς συνθήκες. 

Το βράδυ της άφιξής του στην Κω μέσα σε μια υπεφορτωμένη βάρκα από την Τουρκία, οι εθελοντές περιέγραψαν τον Samir σαν ένα παιδί βρεγμένο από τη θάλασσα που έδειχνε «αβοήθητο και σαστισμένο».

Μέλη του προσωπικού της Υ.Α., που προσπαθούν συνεχώς να εντοπίσουν ασυνόδευτα παιδιά ανάμεσα στις μεγαλύτερες ομάδες προσφύγων και μεταναστών, επικοινώνησαν άμεσα με τις αρχές και την ελληνική ΜΚΟ-εταίρο της Υ.Α., την Praksis, προκειμένου να οργανωθεί η μεταφορά του Samir στη δομή προσωρινής παραμονής ασυνόδευτων ανηλίκων που άνοιξε στην Κω στις 30 Οκτωβρίου. Με τη στήριξη της Υ.Α. και υπό τη διαχείριση της Praksis, η νέα δομή παρέχει φαγητό, ιατρική περίθαλψη, ψυχοκοινωνική φροντίδα και στέγαση σε όλα τα ασυνόδευτα παιδιά που καταφτάνουν στο νησί.

Από την αρχή του έτους, πάνω από 51.000 άνθρωποι έχουν φτάσει στην Κω μετά το επικίνδυνο ταξίδι τους από την Τουρκία, μια διαδρομή τεσσάρων χιλιομέτρων στην πιο στενή λωρίδα θάλασσας που χωρίζει τις ακτές Τουρκίας και Κω. Δεδομένης της προσωρινής φύσης της ροής – οι περισσότεροι πρόσφυγες συνεχίζουν την πορεία τους από το νησί στην ενδοχώρα μέσα σε λίγες μόνο μέρες – δεν υπάρχει κάποιος σταθερός αριθμός ασυνόδευτων παιδιών μεταξύ των νεοαφιχθέντων στην Κω.

Αλλά κάθε μέρα, η ομάδα της Υ.Α. εντοπίζει τους ευάλωτους πρόσφυγες – ιδίως τα παιδιά που ταξιδεύουν χωρίς κάποιον συγγενή – και τους καθοδηγεί ενημερώνοντάς τους για τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να λάβουν την κατάλληλη φροντίδα και τα δικαιώματά τους να γίνουν σεβαστά. 

Όπως και πολλά άλλα παιδιά πριν από αυτόν, ο Samir ταξίδεψε από το Αφγανιστάν στην Ελλάδα χωρίς κανένα μέλος της οικογένειάς του ή άλλο άτομο εμπιστοσύνης να τον συνοδεύει. Παρ’ όλα αυτά, ταξίδεψε μαζί με μια μεγαλύτερη ομάδα συμπατριωτών του, που του προσέφεραν κάποια προστασία. 

Μετά από αυτό το τρομακτικό τρίμηνο ταξίδι, όπως το περιέγραψε ο ίδιος, μέσα από το Ιράν και την Τουρκία και το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι προς τα ελληνικά νησιά, κατάφερε να βρει καταφύγιο στη δομή προσωρινής παραμονής ασυνόδευτων ανηλίκων στην Κω. 

Μέχρι πρόσφατα, τα ασυνόδευτα παιδιά κρατούνταν από την αστυνομία λόγω της έλλειψης στην Κω συνθηκών υποδοχής φιλικών προς τα παιδιά. Αυτή η έλλειψη χώρου σε κέντρα υποδοχής σήμαινε ότι παιδιά από 11 έως 17 ετών έπρεπε να παραμένουν σε αστυνομικά κρατητήρια. Συχνά κρατούνταν σε πολύ ανεπαρκείς συνθήκες, για αρκετές εβδομάδες μέχρι να μεταφερθούν στην Αθήνα, όπου η Praksis και άλλες ΜΚΟ παρέχουν τις κατάλληλες υπηρεσίες και δομές για τα παιδιά αυτά. 

«Η νέα δομή προσωρινής παραμονής ασυνόδευτων ανηλίκων της Υ.Α. και της Praksis είναι σημαντικός παράγοντας αλλαγής για τα ασυνόδευτα παιδιά που φτάνουν στην Κω», δήλωσε ο Marco Procaccini, Επικεφαλής του Γραφείου της Υ.Α. στην Κω. «Επιτέλους προσφέρει μια εναλλακτική λύση στην κράτηση, παρέχοντας στα παιδιά ένα αξιοπρεπές κατάλυμα σε ένα ασφαλές και φιλικό περιβάλλον. Ακριβώς αυτό είναι που αξίζουν αυτά τα παιδιά.»

Ο Samir είπε ότι το μόνο μέλος της οικογένειάς του που βρίσκεται στη ζωή είναι ο αδερφός του 17 ετών που ζει νόμιμα σε μια ευρωπαϊκή χώρα, και αυτός ήταν ο λόγος που πήρε την απόφαση να κάνει αυτό το μακρύ και επικίνδυνο ταξίδι.

«Μετά τον θάνατο των γονιών μου, έχω μόνο έναν αδερφό, και ήρθα εδώ για να είμαι μαζί του», είπε ο Samir.

Με την ομάδα των κοινωνικών λειτουργών, των γιατρών, των ψυχολόγων και των δικηγόρων, η Praksis θα μπορέσει να βοηθήσει τον Samir στα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει προκειμένου να κανονικοποιήσει το καθεστώς του στην Ελλάδα και στη συνέχεια να επανενωθεί νόμιμα με τον αδερφό του. 

Μέσα σε μια βδομάδα από την έναρξη λειτουργίας της δομής, έχει φιλοξενήσει ήδη 25 παιδιά από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. 

Ένας Υπεύθυνος Προστασίας της Υ.Α. εξηγεί: «Πριν ανοίξει η δομή, τα ασυνόδευτα παιδιά που φοβόντουσαν ότι θα κρατηθούν έκρυβαν την ηλικία τους ή προσπαθούσαν να καταγραφούν μαζί με άγνωστους σε αυτά ενήλικες, προσποιούμενα ότι είχαν κάποια συγγενική σχέση. Παρέμεναν εκτεθειμένα στην κακομεταχείριση ενώ συνέχιζαν το ταξίδι τους χωρίς να αναγνωριστούν ως παιδιά που έχρηζαν στήριξης και προστασίας.» 

Η δομή, που μπορεί να φιλοξενήσει πάνω από 20 παιδιά, παρέχει ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά μπορούν να νιώθουν προστατευμένα ενώ επίσης μπορούν να βρεθούν εξατομικευμένες λύσεις για τις περιπτώσεις τους – είτε να μείνουν στην Ελλάδα είτε να τους δοθεί βοήθεια ώστε να επανενωθούν με τις οικογένειές τους σε άλλη χώρα. 

Μετά από λίγες μόνο μέρες στη δομή, ο Samir έδειχνε να έχει αποκτήσει ξανά την παιδική του ηλικία, και ανυπομονούσε ήδη για ένα ασφαλές μέλλον. 

«Γνώρισα πολλούς καλούς ανθρώπους, έκανα νέους φίλους, και περνάω καλά μαζί τους», είπε ο Samir, με ένα τεράστιο χαμόγελο. «Επιτέλους, δε φοβάμαι πια».

της Hannah Simon, Κως, Ελλάδα