ΓΕΝΕΥΗ, 5 Οκτωβρίου - Αντιμέτωπη με κρίσεις εκτοπισμών σε πλήρη εξέλιξη σε Δυτική, Βόρεια και Ανατολική Αφρική, η Οργάνωση του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα να επανεξετάσει την προστασία που παρέχει στους πρόσφυγες, τους εσωτερικά εκτοπισμένους και τους ανιθαγενείς. Μιλώντας στην ετήσια σύνοδο της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η βοηθός του Ύπατου Αρμοστή για την Προστασία κ. Έρικα Φέλερ είπε ότι αν και το 2011 η διεθνής κοινότητα αντέδρασε με εξαιρετική γενναιοδωρία στις έκτακτες καταστάσεις των εκτοπισμών, επείγει βελτίωση σε τρεις τομείς: την προστασία των προσφύγων σε επείγουσες καταστάσεις, τον καταμερισμό του βάρους μεταξύ κρατών και τη σύγκρουση μεταξύ εθνικών συμφερόντων και διεθνών υποχρεώσεων.   


Η κ. Φέλερ μίλησε ειδικά για τη Λιβύη, την Ακτή του Ελεφαντοστού και τη Σομαλία όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίζονται σε επισφαλείς συχνά τοποθεσίες, όπου οι προσπάθειες για ανθρωπιστική βοήθεια ενέχουν υψηλό βαθμό δυσκολίας ή κινδύνους που μπορεί γρήγορα να υπονομεύσουν τις ανθρωπιστικές αποστολές.

«Υπό αυτές τις συνθήκες, μοιραία στις επιχειρήσεις προέχει ως επιτακτική ανάγκη η διάσωση της ανθρώπινης ζωής» είπε. «Αποτέλεσμα είναι οι κίνδυνοι που απειλούν τον πυρήνα της προστασίας - δηλαδή η σεξουαλική βία και η βία κατά γυναικών και παιδιών, η διακίνηση ανθρώπων και η στρατολόγηση παιδιών, ο χωρισμός των οικογενειών ή τα προβλήματα των αναπήρων - να μην προσδιορίζονται τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται για να μην παίρνουν ενδημική μορφή».

Η κ. Φέλερ είπε ότι η Ύπατη Αρμοστεία θα εξετάσει με ποιους τρόπους μπορεί η ίδια και οι εταίροι της να επισημαίνουν ταχύτερα τέτοιους κινδύνους ώστε να αντιδρούν εγκαίρως. Πρόσθεσε ότι η Ύπατη Αρμοστεία θα προσπαθήσει να βελτιώσει τη βοήθεια που παρέχεται προς τους αναπήρους και τον ερχόμενο χρόνο θα εγκαινιάσει πρωτοβουλία για παροχή καλύτερης βοήθειας σε παιδιά πρόσφυγες. Ζήτησε από τα κράτη να συνηγορήσουν στην ανάγκη χρηματοδότησης τέτοιων και άλλων λιγότερο ορατών πλευρών της προστασίας και να υιοθετήσουν ταχύτερους μηχανισμούς μετεγκατάστασης προσφύγων στη διάρκεια των κρίσεων.

Η ανάγκη για βελτίωση του καταμερισμού βάρους -και ευθύνης- από τη διεθνή κοινότητα έχει λάβει κρίσιμες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, αφού το 80% των προσφύγων παγκοσμίως ζουν σε αναπτυσσόμενα κράτη. Αντιμέτωπη με τη δυσκολία διασφάλισης ευρείας, διεθνούς συναίνεσης για την αποκατάσταση αυτής της ανισορροπίας, η Ύπατη Αρμοστεία προωθεί τη βελτίωση του καταμερισμού ευθύνης σε περιφερειακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης της Κεντρικής και Ανατολικής Ασίας.

Η κ. Φέλερ ζήτησε από τα κράτη να διευρύνουν τις δυνατότητες επανεγκατάστασης. Παγκοσμίως υπάρχουν περισσότεροι από 10,5 εκατ. πρόσφυγες για τους οποίους φροντίζει η Ύπατη Αρμοστεία, όμως γίνονται μόλις 80.000 μετεγκαταστάσεις κάθε χρόνο. Εκεί όπου δεν υπάρχει δυνατότητα για τοπική ένταξη ή επαναπατρισμό, υπάρχει ο κίνδυνος εκατομμύρια άνθρωποι να παγιδευτούν σε παρατεταμένο εκτοπισμό - συχνά σε καταυλισμούς όπου η πρόσβαση σε υπηρεσίες ή άλλης μορφής βοήθεια είναι περιορισμένη.

Η βοηθός Ύπατου Αρμοστή μίλησε για την ανάγκη βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων υπό τέτοιες συνθήκες, ιδιαίτερα των παιδιών και ανακοίνωσε ότι η Ύπατη Αρμοστεία ετοιμάζει πενταετές στρατηγικό σχέδιο εκπαίδευσης.

Η κ. Φέλερ επεφύλαξε τα πλέον επικριτικά της σχόλια για τη λανθασμένη τάση που υπάρχει στα κράτη να συγχέουν τα θέματα ασύλου με τη μετανάστευση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τίθενται υπό κράτηση περισσότεροι αιτούντες άσυλο ή να λαμβάνονται αυξημένα αποτρεπτικά μέτρα που καθιστούν το ίδιο το αίτημα για άσυλο παρακινδυνευμένο. Το 2011, χιλιάδες άνθρωποι, σε μια απελπισμένη απόπειρα να σωθούν από ένοπλες συγκρούσεις ή διώξεις, ταξίδεψαν με πλοιάρια στον Κόλπο του Αντεν, μεταξύ Ασίας και Αυστραλίας, από την Αφρική διαμέσου της Μεσογείου θάλασσας. Εκατοντάδες πλήρωσαν με τη ζωή τους.

«Τα μέτρα αποτροπής δεν σταμάτησαν τις αφίξεις πλοιαρίων. Μόνο καθιστούν το ταξίδι πιο επικίνδυνο για τη ζωή» είπε η κ. Φέλερ. «Ακόμη και η παράδοση να σώζονται οι ζωές όσων κινδυνεύουν στη θάλασσα, βρίσκεται τώρα υπό απειλή».

Η βοηθός Ύπατου Αρμοστή εξέφρασε επίσης επιφυλάξεις για την αντίληψη που θέλει την ευθύνη της Ύπατης Αρμοστείας να υποκαθιστά τις υποχρεώσεις των κρατών, όπως και για ελάχιστη ενασχόληση μερικών κρατών με την προστασία προσφύγων.

«Αυτή η στάση, για παράδειγμα, έχει υποχρεώσει την Ύπατη Αρμοστεία να καθορίζει η ίδια το καθεστώς του πρόσφυγα -όπως ορίζεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες- σε 57 περίπου χώρες. Σε μερικές περιπτώσεις, η άρνηση αποδοχής από τα κράτη της ευθύνης τους για την προστασία των προσφύγων περιλαμβάνει και απαίτηση από την Ύπατη Αρμοστεία να βρίσκει χώρες μετεγκατάστασης για όλους τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες, συχνά μέσα σε ασφυκτικά χρονικά περιθώρια και σε περιφρόνηση του γεγονότος ότι αποτελεί λύση για πολύ λίγους» είπε. «Αυτό απλά δεν λειτουργεί».

Ο καθορισμός του καθεστώτος του πρόσφυγα είναι η διαδικασία κατά την οποία εξετάζεται το αίτημα κάποιου για διεθνή προστασία.

Η Ύπατη Αρμοστεία ξεκίνησε στις αρχές του χρόνου εκστρατεία διερεύνησης της ανιθαγένειας, ενθαρρύνοντας περισσότερα κράτη να προσχωρήσουν στις βασικές συνθήκες για την ανιθαγένεια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η ανιθαγένεια αφορά περίπου 12 εκατ. ανθρώπους στον κόσμο -ανθρώπους αποστερημένους από το δικαίωμα στην υπηκοότητα και μια σειρά δικαιώματα που συνδέονται με αυτήν, όπως πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγεία και άλλες υπηρεσίες που παρέχονται από τα κράτη.

Η κ. Φέλερ περιέγραψε την ανιθαγένεια ως «ένα από τα πλέον κραυγαλέα ελλείμματα όσον αφορά την αποδοχή της ευθύνης των κρατών». Όπως είπε, ελπίζει να διαπιστωθεί πρόοδος σε αυτό και άλλα ζητήματα φέτος σε υπουργική συνάντηση που οργανώνει η Ύπατη Αρμοστεία τον Δεκέμβριο.

« Επιστροφή