No. 34/10

Τρίτη, 5 Οκτωβρίου 2010

ΓΕΝΕΥΗ – Ο αυξανόμενος αριθμός παρατεταμένων συρράξεων δημιουργεί νέες, σχεδόν μόνιμες παγκόσμιες προσφυγικές καταστάσεις, προειδοποίησε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Αντόνιο Γκουτέρες. Το φαινόμενο αυτό, είπε, επιβάλλει ευρύτερη και καλύτερη προστασία για τους 43 εκατομμύρια βίαια εκτοπισμένους ανά τον κόσμο.

Μιλώντας κατά την έναρξη της ετήσιας συνεδρίασης της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ύπατης Αρμοστείας (ExCom), ο Γκουτέρες δήλωσε πως το περιβάλλον για τους πρόσφυγες, τους εσωτερικά εκτοπισμένους, τους αιτούντες άσυλο, τους ανιθαγενείς και άλλους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια, γίνεται σημαντικά πιο περίπλοκο.

«Παρακολουθούμε τη δημιουργία ενός αριθμού ημι-μόνιμων, παγκόσμιων προσφυγικών πληθυσμών», είπε. «Η περυσινή χρονιά ήταν η χειρότερη των τελευταίων δύο δεκαετιών σε ό,τι αφορά τον εθελοντικό επαναπατρισμό των προσφύγων… Υπάρχει μια απλή εξήγηση για αυτό. Η μεταβαλλόμενη φύση και η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των συρράξεων καθιστά την επίτευξη και τη διατήρηση της ειρήνης πιο δύσκολες».

Ο Γκουτέρες αναφέρθηκε ειδικότερα στις περιπτώσεις του Αφγανιστάν και της Σομαλίας, όπου μαίνονται ανά διαστήματα συγκρούσεις εδώ και δεκαετίες:

«Οι Αφγανοί πρόσφυγες είναι διασκορπισμένοι σε 69 χώρες – στο ένα τρίτο όλων των κρατών του κόσμου… [Στο μεταξύ στη Σομαλία] δεν διαφαίνεται καμία πραγματική προοπτική ειρήνευσης… Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη ομάδα προσφύγων που να απορρίπτονται, να στιγματίζονται και να υφίστανται διακρίσεις τόσο συστηματικά».

Ο Γκουτέρες απηύθυνε έκκληση στα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής να ανανεώσουν και να διευρύνουν τη στήριξή τους προς όλους όσοι πλήττονται από παρόμοιες καταστάσεις καθώς και προς τις αρχές της διεθνούς προστασίας στις οποίες βασίζεται το έργο της Ύπατης Αρμοστείας. Περισσότεροι από τους μισούς πρόσφυγες για τους οποίους είναι υπεύθυνη η Ύπατη Αρμοστεία βρίσκονται σήμερα παγιδευμένοι σε παρατεταμένες καταστάσεις, οι περισσότεροι στον αναπτυσσόμενο κόσμο όπου διαμένουν τέσσερις στους πέντε πρόσφυγες παγκοσμίως.

«Πρέπει να ενισχύσουμε τη διεθνή αλληλεγγύη και τον διαμοιρασμό των ευθυνών», δήλωσε. «Υπάρχει απόλυτη ανάγκη για περισσότερη κατανόηση και αναγνώριση, από την πλευρά της διεθνούς κοινότητας, των προσπαθειών που καταβάλλουν οι χώρες υποδοχής».

Ο Γκουτέρες αναγνώρισε επίσης τις προσπάθειες των πλουσιότερων εθνών να προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες για μετεγκατάσταση σε πρόσφυγες που δεν μπορούν να επαναπατριστούν ή να εγκατασταθούν στις χώρες όπου πρώτα αιτήθηκαν άσυλο. Από τον Ιούνιο του 2008, επιπλέον 12 χώρες έχουν ξεκινήσει προγράμματα μετεγκατάστασης για πρόσφυγες. Σημείωσε, όμως, ότι παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, η αύξηση των θέσεων μετεγκατάστασης δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες.

«Εξακολουθεί να υφίσταται ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις ανάγκες για μετεγκατάσταση και τη δυνατότητα μετεγκατάστασης», δήλωσε ο Γκουτέρες. «Η Ύπατη Αρμοστεία εκτιμά πως έως και 800.000 πρόσφυγες χρειάζονται μετεγκατάσταση, εντούτοις ο αριθμός των θέσεων που διατίθενται ετησίως καλύπτει μόλις ένα 10% αυτού του αριθμού και λιγότερο από 1% των προσφύγων παγκοσμίως».

Ο Γκουτέρες αναφέρθηκε και στις ανάγκες άλλων βίαια εκτοπισμένων ανθρώπων πέραν των προσφύγων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι άνθρωποι που έχουν χάσει τα σπίτια τους εξαιτίας φυσικών καταστροφών, οι 27 εκατομμύρια άνθρωποι που είναι σήμερα εκτοπισμένοι στο εσωτερικό των χωρών τους εξαιτίας συγκρούσεων, και οι περίπου 12 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως οι οποίοι είναι παγιδευμένοι στο εφιαλτικό νομικό κενό της ανιθαγένειας.

Σε ό,τι αφορά τις φυσικές καταστροφές, η Ύπατη Αρμοστεία καλείται ολοένα και συχνότερα να βοηθήσει, όπως συνέβη για παράδειγμα φέτος με τις μαζικές πλημμύρες στο Πακιστάν. Παρότι η Ύπατη Αρμοστεία έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων πολλές φορές, επεσήμανε ο Γκουτέρες, χρειάζεται μια λιγότερο ad hoc προσέγγιση όσον αφορά τον τρόπο ανταπόκρισης στις φυσικές καταστροφές.

Σε ό,τι αφορά τους εσωτερικά εκτοπισμένους, ο Γκουτέρες μίλησε για στενότερη συνεργασία ανάμεσα στους οργανισμούς του ΟΗΕ, τον Ερυθρό Σταυρό και το Κίνημα της Ερυθράς Ημισελίνου, καθώς και τις εθνικές και διεθνείς ΜΚΟ. Υπενθύμισε ωστόσο στο κοινό του πως η πρωταρχική ευθύνη αντίδρασης στον εσωτερικό εκτοπισμό ανήκει στα κράτη, και ζήτησε περισσότερες επικυρώσεις της Σύμβασης για την Προστασία και την Αρωγή των Εσωτερικά Εκτοπισμένων Ατόμων στην Αφρική.

Σε ό,τι αφορά την ανιθαγένεια, ο Γκουτέρες χαιρέτισε τις προσπάθειες αρκετών κρατών να βελτιώσουν την εθνική νομοθεσία ώστε να μειώσουν τους κινδύνους της ανιθαγένειας, συμπεριλαμβανομένου του Βιετνάμ –όπου πολιτογραφήθηκαν πρόσφατα πρώην πρόσφυγες από την Καμπότζη- και του Μπαγκλαντές, της Ζιμπάμπουε, της Κένυας και της Τυνησίας, όπου οι μεταρρυθμίσεις, οι συνταγματικές διατάξεις (Κένυα) και η εκκρεμής μεταρρύθμιση αντιστοίχως αναγνωρίζουν το δικαίωμα των γυναικών να μεταβιβάζουν την ιθαγένεια στα παιδιά τους σε ίση βάση με τους άνδρες. Η Ύπατη Αρμοστεία, είπε, θα αξιοποιήσει την ευκαιρία της επικείμενης 60ής επετείου από την ίδρυσή της ώστε να πιέσει για μεγαλύτερη ανάλογη πρόοδο.

«Η Ύπατη Αρμοστεία διοργανώνει για το 2011 μια μεγάλη εκστρατεία υπέρ των αναγκαίων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, ώστε και οι δύο γονείς να μπορούν εξίσου να μεταβιβάζουν την υπηκοότητά τους στα παιδιά τους», δήλωσε. «Καλώ όλα τα κράτη να μας στηρίξουν σε αυτή την πρωτοβουλία».

Η Ύπατη Αρμοστεία χρηματοδοτείται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από απευθείας εθελοντικές εισφορές. Τα τελευταία χρόνια, έχει ξεκινήσει μια σειρά εσωτερικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας μείωσης του κόστους του προσωπικού, με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας, και το 2010 η μετάβαση προς μια διαχείριση του προϋπολογισμού βασισμένη στις πραγματικές ανάγκες επικεντρώθηκε, ακριβώς, στην ακριβέστερη αντανάκλαση των αναγκών που έχουν οι άνθρωποι υπό την αιγίδα της. Όπως επεσήμανε ο Γκουτέρες, οι προτεραιότητες της οργάνωσης για αυτή τη χρονιά, και πέρα από αυτή όσον αφορά στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων της Ύπατης Αρμοστείας, θα επικεντρωθούν στην προστασία, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων. Ο Ύπατος Αρμοστής κάλεσε τους δωρητές να αναγνωρίσουν αυτές τις προτεραιότητες και να τις στηρίξουν, αντί να διοχετεύουν τις δωρεές σε στενότερες ατραπούς:

«Η [προσέγγιση του προϋπολογισμού που αφορά την] Αξιολόγηση των Παγκόσμιων Αναγκών θα φέρει το αποτέλεσμα στο οποίο ευελπιστούμε μόνον εφόσον οι δωρητές αντισταθούν στον πειρασμό να διαθέσουν χρήματα σε δραστηριότητες εκτός των καθορισμένων προτεραιοτήτων», δήλωσε.

Την επόμενη χρονιά συμπληρώνονται 60 χρόνια από την ίδρυση της Ύπατης Αρμοστείας, 60 χρόνια από την υπογραφή της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες, 50 χρόνια από την υπογραφή της Σύμβασης σχετικά με τον Περιορισμό της Ανιθαγένειας, και 150 χρόνια από τη γέννηση του Φρίντγιοφ Νάνσεν –του πρώτου Ύπατου Αρμοστή για τους Πρόσφυγες.

Ο Γκουτέρες κάλεσε τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής να στηρίξουν τις επετείους αυτές ανανεώνοντας τη δέσμευσή τους να βοηθήσουν τους ξεριζωμένους του κόσμου, μεταξύ άλλων και μέσω της προσχώρησης στις συμβάσεις για την ανιθαγένεια του 1954 και του 1961 καθώς και μέσω μιας νέας συναίνεσης όσον αφορά την προστασία πέραν των ορίων της σύμβασης του 1951 για τους πρόσφυγες.

«Στις 14 Δεκεμβρίου, η Ύπατη Αρμοστεία θα γίνει 60 ετών. Για ένα άτομο, δεν είναι πάντα εύκολο να συμφιλιώσει τη σοφία της εμπειρίας με τη ζωτικότητα της νιότης. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε μία οργάνωση. Στα 60, ελπίζω πως έχουμε επιτύχει τη σοφία που προσδοκάται από εμάς, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως δεν έχουμε χάσει ίχνος από τη ζωτικότητά μας», δήλωσε ο Γκουτέρες.

« Επιστροφή