Η δασκάλα Aqeela Asifi, πρόσφυγας από το Αφγανιστάν, η οποία έχει αφιερώσει τη ζωή της για να δώσει την ευκαιρία στην εκπαίδευση στα κορίτσια - πρόσφυγες στο Πακιστάν, είναι η φετινή νικήτρια του Βραβείου Προσφύγων Νάνσεν της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.).

Η Aqeela Asifi, 49 ετών, τιμάται για τη γενναία και ακούραστη αφοσίωσή της στην εκπαίδευση Αφγανών κοριτσιών - προσφύγων στο προσφυγικό χωριό Kot Chandana στο Mianwali, στο Πακιστάν – ενώ και η ίδια προσπαθεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες της ζωής στην εξορία. Παρά τους ελάχιστους πόρους και τις αξιοσημείωτες πολιτισμικές προκλήσεις, η Asifi έχει καθοδηγήσει χίλια κορίτσια - πρόσφυγες κατά τη διάρκειας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσής τους. 

Το Αφγανιστάν συνιστά τη μεγαλύτερη, πιο παρατεταμένη προσφυγική κρίση παγκοσμίως. Πάνω από 2,6 εκατομμύρια Αφγανοί ζουν σήμερα στην εξορία και πάνω από τους μισούς είναι παιδιά. Η πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας για τους πρόσφυγες για να επαναπατριστούν, να μετεγκατασταθούν ή να ενταχθούν στην  τοπική κοινότητα με επιτυχία. Κι όμως, εκτιμάται ότι σε όλο τον κόσμο μόνο ένα στα δύο παιδιά - πρόσφυγες έχουν τη δυνατότητα να πάνε στο δημοτικό και μόνο ένα στα τέσσερα παιδιά πηγαίνουν στο γυμνάσιο. Για τα παιδιά - πρόσφυγες από το Αφγανιστάν που ζουν στο Πακιστάν, το ποσοστό είναι ακόμα μικρότερο, καθώς το 80% περίπου των παιδιών αυτών δεν πηγαίνει σήμερα στο σχολείο. 

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, António Guterres, επαίνεσε τις προσπάθειες της φετινής νικήτριας του παγκόσμιου ανθρωπιστικού βραβείου. «Η πρόσβαση στην ποιοτική και ασφαλή εκπαίδευση βοηθάει τα παιδιά να γίνουν ενήλικες που συνεχίζουν την πορεία τους με σταθερές δουλειές, ξεκινούν επιχειρήσεις και βοηθούν να χτίσουν τις κοινότητές τους –  τα  βοηθάει να είναι λιγότερο ευάλωτα απέναντι στην εκμετάλλευση και την κακομεταχείριση. Επενδύοντας στην εκπαίδευση των προσφύγων δίνουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να παίξουν το δικό τους ρόλο ώστε να σπάσει ο κύκλος της αστάθειας και των συρράξεων. Άνθρωποι όπως η Aqeela Asifi κατανοούν ότι τα σημερινά παιδιά - πρόσφυγες θα καθορίσουν το μέλλον της πατρίδας τους, αλλά και το μέλλον του κόσμου μας.» 

Η Υ.Α. ανακοινώνει επίσης σήμερα τη δημοσιοποίηση μιας έκθεσης με τίτλο “Breaking the cycle: Education and the future for Afghan refugees” («Σπάζοντας τον κύκλο: Η εκπαίδευση και το μέλλον των Αφγανών προσφύγων»). Στην έκθεση παρουσιάζονται οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, ιδίως τα κορίτσια - πρόσφυγες, στην πρόσβαση στην εκπαίδευση στο Πακιστάν. 

Η Asifi είναι πρώην δασκάλα που τράπηκε σε φυγή από την Καμπούλ μαζί με την οικογένειά της το 1992, και βρήκε ασφάλεια στον απομακρυσμένο προσφυγικό καταυλισμό του Kot Chandana. Η Asifi ήταν απογοητευμένη από την έλλειψη εκπαίδευσης για τα κορίτσια εκεί. Προτού φτάσει, οι αυστηρές πολιτισμικές παραδόσεις κρατούσαν τα περισσότερα κορίτσια μέσα στο σπίτι. Αλλά ήταν αποφασισμένη να δώσει σε αυτά τα κορίτσια την ευκαιρία για μάθηση. Αργά αλλά με αποφασιστικά βήματα έπεισε την κοινότητα και άρχισε να διδάσκει σε λίγα μόνο παιδιά σε μια αυτοσχέδια σκηνή-σχολείο. Ετοίμαζε αντίγραφα ασκήσεων χειρόγραφα σε χαρτιά και τα μοίραζε στους μαθητές. Σήμερα η σκηνή-σχολείο είναι μια μακρινή ανάμνηση και περισσότερα από χίλια παιδιά παρακολουθούν μαθήματα σε μόνιμα σχολεία στο χωριό χάρη στην πρώτη αυτή προσπάθεια που χρησίμευσε ως παράδειγμα προς μίμηση. 

Πιστεύει ότι καλλιεργώντας την πεποίθηση στη δύναμη της εκπαίδευσης για τα κορίτσια αυτής της γενιάς, θα διαμορφώσει τις ευκαιρίες που θα έχει η επόμενη γενιά. «Όταν έχεις στην κοινωνία σου μητέρες που έχουν λάβει εκπαίδευση, σίγουρα θα έχεις και μελλοντικές γενιές που θα λάβουν κι εκείνες εκπαίδευση», δήλωσε. «Επομένως, εάν εκπαιδεύεις κορίτσια, εκπαιδεύεις γενιές. Εύχομαι μια μέρα όταν ο κόσμος θα θυμάται το Αφγανιστάν, να μη το θυμούνται λόγω των πολέμων αλλά λόγω του επιπέδου της εκπαίδευσης.» 

«Η πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Κι όμως, για εκατομμύρια παιδιά - πρόσφυγες είναι η σανίδα σωτηρίας τους για ένα καλύτερο μέλλον το οποίο με πόνο στην καρδιά το έχουν στερηθεί», είπε ο Πρεσβευτής Καλής Θέλησης της Υ.Α., Khaled Hosseini. 

«Έχω γνωρίσει πολλούς νεαρούς πρόσφυγες που έχουν αποχωριστεί από όλα αυτά που τους έκαναν να νιώθουν ασφαλείς: το σπίτι τους, τις οικογένειές τους, τους φίλους τους και το σχολείο τους. Η επένδυση στην εκπαίδευσή τους είναι επένδυση στο μέλλον τους, που θα τους δώσει ελπίδα αλλά και την ευκαιρία να αποτελέσουν μια μέρα ενεργά μέλη της ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων πατρίδων τους.» 

«Η Υ.Α. καταβάλλει προσπάθεια να δώσει σε όλα τα παιδιά - πρόσφυγες την ευκαιρία να πάνε στο σχολείο. Η Aqeela Asifi μας έδειξε ότι εάν υπάρχει κουράγιο και θάρρος  μπορεί να υπάρξει αλλαγή. Πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα της.»

Από την πτώση των Ταλιμπάν το 2001, 5,7 εκατομμύρια Αφγανοί έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη ασφάλειας. Η Υ.Α. έχει ξεκινήσει μια στρατηγική για να βοηθήσει τους υπόλοιπους Αφγανούς πρόσφυγες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και βασικό στοιχείο αυτής είναι η διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση. Μια συνάντηση υπουργικού επιπέδου που θα διεξαχθεί στη Γενεύη στις αρχές Οκτωβρίου θα προσπαθήσει να προωθήσει τη στρατηγική αυτή στους πρωταρχικούς περιφερειακούς εταίρους. 

Το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν της Υ.Α. τιμάει το εξαιρετικό ανθρωπιστικό έργο όσων βοηθούν τους αναγκαστικά εκτοπισμένους και ανάμεσα στους νικητές περιλαμβάνονται ονόματα όπως η Eleanor Roosevelt, η Graça Machel και ο Luciano Pavarotti. Η τελετή βράβευσης για το 2015 θα πραγματοποιηθεί στις 5 Οκτωβρίου στη Γενεύη, στην Ελβετία. Μεταξύ των ομιλητών και των καλλιτεχνών που θα συμμετέχουν στην εκδήλωση είναι η Επίτιμη Ισόβια Πρεσβευτής Καλής Θέλησης Barbara Hendricks, ο Πρεσβευτής Καλής Θέλησης Ger Duany, η Πρεσβευτής Καλής Θέλησης της Unicef και τραγουδίστρια Angelique Kidjo και ο εικαστικός καλλιτέχνης Cedric Cassimo.