Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) απέστειλε στην Ευρωπαϊκή Ένωση μια σειρά ολοκληρωμένων προτάσεων, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που τίθενται από τους χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που διακινδυνεύουν τη ζωή τους κάθε χρόνο, επιχειρώντας να φτάσουν στην Ευρώπη.

Οι προτάσεις, τις οποίες υπέβαλε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Antonio Guterres, σε επιστολή του προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελούν τμήμα της Πρωτοβουλίας της Ύπατης Αρμοστείας για την Κεντρική Μεσόγειο (CMSI), η οποία έχει ως στόχο να ενθαρρύνει ευρείες συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων από τις μικτές μεταναστευτικές ροές στη Μεσόγειο, καθώς και για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών. 

«Προτείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις χώρες της Ευρώπης μια σειρά από τολμηρές και καινοτόμες λύσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των μικτών μεταναστευτικών ροών στη Μεσόγειο και για τη μείωση του αριθμού των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους στη θάλασσα», δήλωσε ο Vincent Cochetel, Διευθυντής του Γραφείου Ευρώπης της Υ.Α. 

Μέχρι στιγμής τη φετινή χρονιά, περίπου 470 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται στη Μεσόγειο, σε σύγκριση με τους 15 την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.

«Η συνέχιση της σημερινής κατάστασης δεν αποτελεί επιλογή», προειδοποίησε ο κ. Cochetel. «Το μόνο που θα σημάνει η αδράνεια ως προς την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων είναι ότι περισσότεροι άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους». 

Οι νέες προτάσεις της Υ.Α. περιλαμβάνουν την καθιέρωση μιας ισχυρής ευρωπαϊκής επιχείρησης έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο, παρόμοιας με την ιταλική επιχείρηση Mare Nostrum, η οποία ολοκληρώθηκε την προηγούμενη χρονιά, καθώς και τη θέσπιση από την ΕΕ ενός προγράμματος αποζημίωσης των ναυτιλιακών εταιρειών για ζημιές που υπέστησαν κατά τη διάσωση ανθρώπων που κινδυνεύαν στη θάλασσα.

Η Υ.Α. επίσης καλεί την ΕΕ να εξετάσει λύσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που παρουσιάζονται μετά την άφιξη των προσφύγων στην Ευρώπη, ώστε να εξασφαλιστεί η επαρκής υποστήριξή τους και να αποφευχθεί η ανάληψη της βασικής ευθύνης γι’ αυτούς από μερικές μόνον χώρες.  

Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι άνθρωποι που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη καταφθάνουν σε λίγα κράτη στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, ενώ, ταυτόχρονα, ελάχιστες χώρες, κυρίως η Γερμανία και η Σουηδία, δέχονται το μεγαλύτερο αριθμό αιτημάτων ασύλου. Η ενδο-ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι απαραίτητη για να αντιμετωπισθεί αυτή η έλλειψη ισορροπίας. Χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα πρέπει να λάβουν υποστήριξη για την επαρκή υποδοχή των αιτούντων άσυλο και την εξέταση των αιτημάτων τους. Επιπλέον, η Υ.Α. προτείνει ένα πιλοτικό πρόγραμμα για τη μετεγκατάσταση σε διάφορες χώρες ανά την Ευρώπη των προσφύγων από τη Συρία που διασώζονται στη θάλασσα στην Ελλάδα και την Ιταλία, το οποίο βασίζεται σε ένα δίκαιο σύστημα κατανομής.

Επί του παρόντος, μόνον η Γερμανία και η Σουηδία έχουν δεχθεί περίπου το 56% των αιτημάτων ασύλου που κατατέθηκαν από Σύρους από την έναρξη του πολέμου. Αυτό το πιλοτικό πρόγραμμα θα επιδιώξει την καλύτερη κατανομή των Σύρων που αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ κι επίσης θα συμβάλει στη μείωση του κινδύνου διακίνησης και εκμετάλλευσης ανθρώπων, ο οποίος συνδέεται με τις τρέχουσες μετακινήσεις τους προς το εσωτερικό της ΕΕ.

Όσον αφορά τους αιτούντες άσυλο, ο κανονισμός του Δουβλίνου, ο οποίος ορίζει την ευθύνη των κρατών για την επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου, θα πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως, με τη χρήση, μεταξύ άλλων, όλων των διαθέσιμων εργαλείων, όπως εκείνων για την οικογενειακή επανένωση και τους ασυνόδευτους ανηλίκους, καθώς και με τη χρήση της διακριτικής ευχέρειας σε ορισμένες περιπτώσεις με πιο μακρινούς οικογενειακούς δεσμούς ή με άλλες ανάγκες. Πρόκειται για εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί από κράτη μέλη της ΕΕ και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά.

Καθώς η σύγκρουση στη Συρία συνεχίζεται για πέμπτη χρονιά, με σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες κυρίως στις χώρες που γειτνιάζουν με τη Συρία, καθίσταται επιτακτική η αύξηση των νόμιμων οδών ώστε οι πρόσφυγες από τη Συρία να βρίσκουν προστασία στην Ευρώπη. Η Υ.Α. καλεί τις ευρωπαϊκές χώρες να προχωρήσουν σε μεγαλύτερες δεσμεύσεις για την υποδοχή των προσφύγων μέσω βιώσιμων προγραμμάτων επανεγκατάστασης και να εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να αυξήσουν τις ευκαιρίες για άλλες μορφές εισδοχής, έτσι ώστε οι άνθρωποι που αναζητούν ασφάλεια να μπορούν να τη βρουν στην Ευρώπη, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν σε διακινητές και σε επικίνδυνες παράτυπες μετακινήσεις.

Είναι αναγκαίες περισσότερες ευκαιρίες για επανεγκατάσταση, καθώς και άλλες εναλλακτικές, όπως τα ιδιωτικά προγράμματα χορηγιών και οι θεωρήσεις εισόδου για ανθρωπιστικούς λόγους, για σπουδές και για εργασία. Η Υ.Α. είναι έτοιμη να διερευνήσει τις συνθήκες για την επέκταση των προγραμμάτων επανεγκατάστασης και για άλλες μορφές εισόδου στην ΕΕ.

«Καθώς η εχθρική προς τους πρόσφυγες ρητορική αντηχεί σε όλη την Ευρώπη, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι πρόσφυγες τρέπονται σε φυγή από τον πόλεμο και τη βία σε περιοχές όπως η Συρία. Πρέπει να αναγνωρίσουμε τη θετική συμβολή που οι ίδιοι και οι οικογένειές τους έχουν στις κοινωνίες στις οποίες ζουν και επίσης να τιμήσουμε θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες: την προστασία της ζωής, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προώθηση της ανεκτικότητας και της διαφορετικότητας», δήλωσε ο κ. Cochetel. «Στην πρόταση της Υ.Α. επίσης περιλαμβάνονται προσπάθειες εξασφάλισης ότι θα αναπτυχθούν ολοκληρωμένα εθνικά προγράμματα υποστήριξης της ένταξης και ότι οι πρόσφυγες θα λαμβάνουν τη στήριξη που χρειάζονται για να συνεισφέρουν στις κοινωνίες μας».