Βραβείο Νάνσεν

Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν

Το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν, παλαιότερα γνωστό ως Μετάλλιο Νάνσεν, πήρε το όνομά του από το Νορβηγό εξερευνητή της Αρκτικής Φρίντγιοφ Νάνσεν, τον οποίο η Κοινωνία των Εθνών, πρόδρομος του ΟΗΕ, διόρισε το 1921 ως τον πρώτο Ύπατο Αρμοστή για τους Πρόσφυγες.Το βραβείο, το οποίο αποτελείται από ένα αναμνηστικό μετάλλιο και ένα χρηματικό έπαθλο 100.000 δολαρίων, απονέμεται κάθε χρόνο σε ένα άτομο ή οργανισμό για το εξαιρετικό έργο τους για τους πρόσφυγες.

Γεννημένος το 1861, ο Νάνσεν ήταν επιστήμονας, διπλωμάτης, πολιτική προσωπικότητα και ανθρωπιστής που τον διέκρινε η βαθιά συμπόνια για τους συνανθρώπους του. Αγαπώντας τη μάθηση, ο Νάνσεν πρώτευσε στον τομέα των εφαρμοσμένων επιστημών, με δράση που εκτεινόταν στους τομείς της ζωολογίας, της θαλάσσιας βιολογίας, της ωκεανογραφίας, της γεωολογίας, της ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας. Η φήμη του εξαπλώθηκε ήδη από τα είκοσι του χρόνια όταν διέσχισε τη Γροιλανδία με σκι το 1889.

Ωστόσο, ο Νάνσεν είναι περισσότερο γνωστός χάρη στο πρωτοπόρο έργο του για τους πρόσφυγες. Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Κοινωνία των Εθνών ζήτησε από το Νάνσεν το 1920 να οργανώσει τον επαναπατρισμό περίπου 450.000 αιχμαλώτων πολέμου. Ο Νάνσεν το πέτυχε εξασφαλίζοντας τη στήριξη κυβερνήσεων και εθελοντικών οργανώσεων.

Ο Νάνσεν, ως χαρισματικός ηγέτης, διορίστηκε πρώτος Ύπατος Αρμοστής για τους Πρόσφυγες το 1921, ένα αξίωμα που δημιουργήθηκε ειδικά από την Κοινωνία των Εθνών. Αμέσως ανέλαβε το υπέρογκο καθήκον να βοηθήσει εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να επιβιώσουν, να αποκτήσουν νόμιμο καθεστώς και να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητοι. Δημιούργησε επίσης το «διαβατήριο Νάνσεν» για τους ανιθαγενείς πρόσφυγες που είχε υπό την προστασία του, το οποίο επικυρώθηκε στη συνέχεια από 52 χώρες.

Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και ένας αριθμός κυβερνήσεων ζήτησαν από το Νάνσεν να οργανώσει ένα πρόγραμμα περίθαλψης για τα εκατομμύρια θύματα τoυ Ρωσικού Λιμού το 1921-1922. Το 1922, κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης. Ο Νάνσεν συμμετείχε επίσης στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν το 1923 στη Συνθήκη της Λωζάνης μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής κυβέρνησης, ενώ αργότερα προσπάθησε να συμβάλει στην εξεύρεση λύσης στην αρμένικη κρίση. Πέθανε το 1930.

Επιθυμώντας να προωθήσει το ευρύτερο ενδιαφέρον για το προσφυγικό ζήτημα και να κρατήσει ζωντανό το ανθρωπιστικό πνεύμα του Νάνσεν, ο πρώτος Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Γκέριντ Βαν Χόιβεν Γκέντχαρτ, ίδρυσε το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν το 1954. Το βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο σε ένα άτομο ή οργανισμό για το εξαιρετικό έργο τους για τους πρόσφυγες. Σκοπός του Βραβείου Προσφύγων Νάνσεν είναι να επιστήσει την προσοχή στις δοκιμασίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και να ενθαρρύνει τη διεθνή βοήθεια και συνεργασία για το σκοπό αυτό.