«Είμαι υπερήφανη που σας γνωρίζω». Ανάμεσα στους οικίσκους που απαρτίζουν τη δομή προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στον Ελαιώνα, η Vanessa Redgrave περπατούσε με βήματα αργά, σταθερά. Γύρω της συγκεντρώνονταν τσούρμο πρόσφυγες και μετανάστες. Εκείνο το συννεφιασμένο απόγευμα φωτίστηκε από την παρουσία της διάσημης ηθοποιού και ακτιβίστριας, που επισκέφθηκε την Αθήνα με αφορμή το θεατρικό έργο «Σμύρνη μου, αγαπημένη».

Το έργο, που έγραψε η ηθοποιός Μιμή Ντενίση και ανεβαίνει έως τις 20 Μαρτίου 2016 στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, θα αποτελέσει την αφορμή της συνεργασίας της Βρετανίδας και της Ελληνίδας ηθοποιού, καθώς πρόκειται να μεταφερθεί στη βρετανική τηλεόραση.

H υπόθεση αφηγείται την ιστορία μιας εύπορης οικογένειας Ελλήνων της Σμύρνης, περιγράφοντας πολύ γλαφυρά τη ζωή σε όλες της τις εκφάνσεις, από το κοινωνικό στάτους μέχρι την οικογενειακή «αγκαλιά» την οποία απολάμβαναν και οι Τούρκοι που μεγάλωναν στα ίδια σπίτια. Εξιστορείται η σταδιακή αντιστροφή του κλίματος μέχρι τα γεγονότα που οδήγησαν στην Μικρασιατική Καταστροφή και τον τραγικό θάνατο του πατέρα της πρωταγωνίστριας καθώς και του Τούρκου καρδιακού τους φίλου.

H Βρετανίδα ηθοποιός είχε διαβάσει μεταφρασμένο το έργο, ενώ κατά τη διάρκειά του, δίπλα της καθόταν άνθρωπος που της εξηγούσε τα επί σκηνής. Φανερά συγκινημένη μετά το τέλος της παράστασης, η Vanessa Redgrave συνεχάρη τους ηθοποιούς στα παρασκήνια και έκανε σύντομες δηλώσεις.

Το συγκινησιακά φορτισμένο θέμα της παράστασης αποτελεί συνδετικό κρίκο για το κοινό με την κατάσταση με την οποία σήμερα έρχεται αντιμέτωπο, ακούγοντας καθημερινά στις ειδήσεις για τις αφίξεις μα και για τους πνιγμούς προσφύγων και μεταναστών. Το 1922, περισσότεροι από 1,2 εκατ. πρόσφυγες ήρθαν στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία. Το 2015, περισσότεροι από 1 εκατ. πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράν ακολούθησαν τις ίδιες διόδους για να φτάσουν στην Ευρώπη, προσεγγίζοντας τα νησιά του Αιγαίου απέναντι από τα τουρκικά παράλια. Παρακολουθώντας κανείς το θεατρικό έργο, δεν μπορεί παρά να αναλογιστεί το πώς τελικά οι πρόσφυγες εκείνοι σταδιακά ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία, εμπλουτίζοντάς τη με τις ιδιαίτερες παραδόσεις τους, την κουζίνα τους, τις τέχνες τους, την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της, η Vanessa Redgrave συνεχάρη τους Έλληνες για το πνεύμα αλληλεγγύης που επιδεικνύουν απέναντι στους πρόσφυγες, δεδομένων των ιδιαίτερων συνθηκών που αντιμετωπίζει η Ελλάδα της κρίσης. Παράλληλα, στο περιθώριο της επίσκεψής της έκανε δήλωση στο Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

«Κανένας δεν επιθυμεί να φύγει από το σπίτι του ή την πατρίδα του, τους φίλους ή τους συγγενείς. Θα πρέπει να συντρέχουν πολύ σοβαροί λόγοι για να το κάνει, όπως πόλεμος ή μεγάλη φτώχεια ή σοβαρός κίνδυνος. Μπορεί να συμβεί στον καθένα μας. Μόνο έτσι μπορούμε να το δούμε. Οι Έλληνες έχουν υπάρξει τόσο πρόσφυγες, όσο και μετανάστες και τα κατάφεραν. Επιβίωσαν. Όσοι το έχουν νιώσει αυτό θα πρέπει να βοηθήσουν και εκείνους που αγνοούν, να καταλάβουν τη διάσταση αυτή».

Η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος όπως διαμορφώνεται λεπτό προς λεπτό τους τελευταίους μήνες, είναι ένα θέμα με ευρύτερα ευρωπαϊκή διάσταση. Ξεπερνά τα όρια της Ελλάδας. Αυτό, άλλωστε, είχε τονίσει και ο τέως Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες, Antonio Guterres, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του το περασμένο φθινόπωρο στην Ελλάδα: «Πρόκειται για μία κρίση ευρωπαϊκών διαστάσεων. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να λυθεί από χώρα σε χώρα».

Η παράσταση «Σμύρνη μου, αγαπημένη» παίζεται φέτος για δεύτερη χρονιά στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ωστόσο, από την περσινή μέχρι τη φετινή σαιζόν, η κατάσταση αναφορικά με το θέμα των προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα άλλαξε και καθημερινά αλλάζει δραματικά. «Το θέμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, ο ξεριζωμός Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων έμειναν για χρόνια στο σκοτάδι. Πολιτικές σκοπιμότητες, συμφέροντα, λάθη των ισχυρών της Ευρώπης, μα και των δικών μας κυβερνήσεων προσπάθησαν να κρατήσουν τις τραγωδίες στο σκοτάδι.  Το έργο "Σμύρνη μου, αγαπημένη” έφερε στο φως μια σειρά από γεγονότα που προκάλεσαν την καταστροφή και την προσφυγιά. Δυστυχώς, μοιάζουν πάρα πολύ με τα γεγονότα που συμβαίνουν σήμερα. Η συγκίνηση που προκαλεί το έργο στο κοινό δεν αφορά μόνο στους πρόσφυγες της Σμύρνης. Φέρνει στο μυαλό τις εικόνες των τωρινών προσφύγων. Οι φωτογραφίες της Μυτιλήνης του 1922 είναι σχεδόν ίδιες με εκείνες του 2016. Πρέπει να μάθουμε την Ιστορία, ώστε να μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη της» δήλωσε στην Ύ.Α. η Μιμή Ντενίση.

Της Ιφιγένειας Διαμάντη

« Επιστροφή